بررسي بلاياي طبيعي از نگاه حقوق بين‌الملل؛ مطالعه موردي ايران

بلاياي طبيعي همزاد تاريخ زندگي اجتماعي بشر و طبيعيت به شمار مي روند. تاكنون ابعاد و زواياي مختلف اين بحران ها مورد پژوهش قرار گرفته است اما مي‌توان گفت در مواردي كه مديريت آن ها از توان يك كشور به تنهايي خارج است بايستي همه ي كشورها در حد توان كشور گرفتار بحران را كمك كنند. در اين راستا مهم ترين نياز تدوين چارچوبي حقوقي براي نيل به اين هدف است. با توجه به اين مقدمه هدف اين مقاله عبارت است از بررسي بلاياي طبيعي از نگاه حقوق بين‌الملل با تأكيد بر ايران. سؤال اصلي مقاله اين است كه حقوق بين‌الملل داراي چه قواعد و چارچوب هايي براي مديريت كارآمد بحران در جهان است؟ روش اين مقاله توصيفي تحليلي است كه در آن سعي خواهد شد با استفاده از منابع و متون حقوقي موجود و نيز مقالات علمي پژوهش انجام گرفته در مورد موضوع به تحليل و تبيين مسئله مورد نظر پژوهش پرداخته شود. نتايج اين مقاله نشان مي دهد كه كاهش و كنترل خطرات و آسيب‌پذيري ناشي از بلاياي طبيعي و آمادگي پيش از وقوع بلا، اقدامات اضطراري حين بلا و اقدامات ترميمي پس از آن، از جمله اموري هستند كه در حقوق بين‌الملل به آن‌ها پرداخته شده است. از طرف ديگر، احترام به حقوق بنيادين و رفع نيازهاي اوليه‌ي افراد متأثر از بلاياي طبيعي يكي از مهم‌ترين مسائل موجود در اين زمينه بوده كه مورد توجه حقوق بين‌الملل قرار گرفته است. در خصوص كليه‌ي اين مسائل اسناد مختلفي، در عرصه‌ي حقوق بين‌الملل موجود است، اما فقدان يك سند جامع بين‌المللي كه ضمن پرداخت به ابعاد مختلف بلاياي طبيعي و حقوق افراد متأثر از آن، عام‌الشمول و الزام‌آور نيز باشد، كاملاً احساس مي‌شود. كميسيون حقوق بين‌الملل، در سال 2007، كار بر روي پيش‌نويسي در اين زمينه، با عنوان حمايت از افراد در بلايا را آغاز كرد كه تاكنون 21 ماده از آن تدوين شده است