ارزيابي توان اكولوژيك شهر همدان به منظور توسعه پايدار شهري با استفاده از سيستم اطلاعات مكاني

امروزه با توجه به رشد صعودي جمعيت و پيشرفت صنعت شهرسازي، يكي از مسائلي كه مديران و برنامه ريزان شهري با آن مواجه هستند توسعه پايدار شهري است. خصوصيات مهمي مانند مشخصات فيزيكي، اقليمي، اكولوژيكي، اجتماعي و اقتصادي، چارچوب شكل گيري يك شهر را ايجاد مي كنند. از مهم‌ترين ويژگي هاي شهر در روند توسعه آن، خصوصيات اكولوژيكي و اقليمي است كه متأثر از شرايط مكاني منطقه است. نقشه هاي توسعه شهري به عنوان يكي از ملزومات در مديريت و برنامه ريزي كلان‌شهري است. بر اين اساس، در اين پژوهش ابتدا با بررسي مطالعات پيشين به شناسايي و دسته بندي معيارهاي مؤثر و ضريب تأثير آن‌ها در تعيين توسعه شهري پرداخته شده است كه معيارهاي فاصله از آب هاي جاري سطحي (رودخانه ها)، دسترسي به راه هاي اصلي، فاصله از گسل هاي اصلي و فرعي، نزديكي به توسعه فيزيكي فعلي شهر، نوع كاربري اراضي، مشخصات زمين شناسي، جنس خاك، شيب، ارتفاع، جهت شيب و پارامترهاي اقليمي (شرايط آب و هوا) مورد توجه قرار گرفت. پس از آن، محققين با استفاده از معيارهاي مذكور، سعي در ارزيابي توان اكولوژيكي در توسعه شهري در شهر همدان نموده اند. در اين راستا، از يك مدل تحليلي بر پايه سيستم اطلاعات مكاني و فرآيند تحليل سلسله مراتبي استفاده شد. با تلفيق معيارها در محيط نرم افزار ArcGIS، نقشه توسعه شهري شهرستان همدان در چهار كلاس بسيار مناسب، مناسب، نامناسب و بسيار نامناسب توليد شد. نتايج به دست آمده نشان مي دهند كه %8.43 (حدود 18040 هكتار) از مساحت كل شهر همدان در طبقه بسيار مناسب جهت توسعه شهري قرار دارد.