ارزيابي اثر پوشش جنگلي بر پارامترهاي كمي و كيفي رواناب در حوزۀ آبخيز پارك جنگلي چيتگر تهران

در چشم انداز شهري، بسياري از چالش‌هاي محيط زيستي نظير رواناب ناشي از آب رگبار و ريسك سيلاب، آلودگي شيميايي و ذرات معلق هوا، خاك و آب شهري، جزيره گرمايي شهري و امواج حرارتي تابستانه تشديد مي‌شوند. رواناب‌هاي ناشي از بارش‌هاي شديد در بسياري از مناطق جهان منجر به سيل، فرسايش، رسوب و حمل عناصر مي‌شوند كه پوشش گياهي جنگلي يكي از مهم‌ترين عوامل تعديل سيلاب و كنترل فرسايش و رسوب است. دراين پژوهش وضعيت كيفي رواناب در پارك جنگلي چيتگر با هدف تعيين الگوي كيفي رواناب پارك جنگلي و اثر پوشش جنگلي برآن، مورد بررسي قرار گرفت و دبي رواناب، پارامترهاي فيزيكي و شيميايي در طي 3 رويداد رگبار (5 دي و 25 بهمن 95 و 15 ارديبهشت 96) مورد اندازه‌گيري و تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج پژوهش حاكي از آن بود كه مقادير ميانگين پارامترهاي دبي 3/1988 ليتر بر ساعت، كل مواد جامد محلول (TDS) 64/40 ميلي‌گرم در ليتر،كل مواد جامد معلق (TSS) 8/ 2064 ميلي‌گرم در ليتر ، pH 75/7، كلسيم 95/2 ميلي‌گرم در ليتر ،منيزيم 23/2 ميلي‌گرم در ليتر، سديم 4/584 ميلي‌گرم در ليتر ، پتاسيم 71/5 ميلي‌گرم در ليتر، نيترات 36/1 ميلي‌گرم در ليتر و فسفات 71/ 0 ميلي‌گرم در ليتر بود. همچنين ارزيابي همبستگي بين پارامترها حاكي از وجود همبستگي زياد بين پارامترها بود كه قوي‌ترين آنها شامل همبستگي بين كلسيم با دبي رواناب (66/0) و كل مواد جامد محلول (69/0)؛ سديم با pH (71/0) و كل مواد جامد محلول (65/0) بود. بررسي خصوصيات رواناب سه زير حوضه A (29% پوشش)، B (31% پوشش)و C (24%پوشش) نشان داد كه افزايش درصد پوشش موجب كاهش ميزان رواناب در بارش‌هاي سالانه شد. همچنين در اثر بالاتر بودن پوشش گياهي در زيرحوضه‌هاي A و B، ميزان املاح معلق، املاح كل، سديم، پتاسيم و كلسيم رواناب كمتر بود. اما در مورد يون‌هاي نيترات و فسفات احتمالا به دليل افزايش فعاليت‌هاي بيولوژيكي در پوشش‌هاي جنگلي بالاتر، ميزان آن در زيرحوضه‌هاي داراي پوشش 29 و 31 درصد بيشتر از زيرحوضه داراي پوشش 24 درصد بود.