حضور گياهان مرتعي در بانك بذر باطله هاي زغال سنگ و مراتع اطراف در معادن كارمزد سوادكوه و كياسر ساري، استان مازندران

Presence of rangeland plant species in the seed bank of coal waste and surrounding rangelands in Karmozd-Savad kouh and Kiasar-Sari coal mines in Mazandaran province

فعاليت هاي مربوط به استخراج سنگ هاي معدني از جمله عوامل تخريب پوشش گياهي مراتع است. توالي پوشش گياهي در باطله هاي زغال سنگ در ارتباط با تشكيل بانك بذر است. بدين منظور در دو منطقه مهم برداشت زغال سنگ در استان مازندران اقدام به مطالعه بانك بذر خاك شد تا تركيب و مقدار بذر گياهان در باطله و خاك مراتع اطراف مورد شناسايي و مقايسه قرار گيرد. نمونه هاي خاك و باطله قبل از فصل رويش گياهان از 140 پلات يك متر مربعي در كياسر و 115 پلات يك متر مربعي در كارمزد سوادكوه برداشت و به مدت هشت ماه در گلخانه براي جوانه زني نگهداري شدند. بذرهاي جوانه زده شناسايي و شمارش شدند. نتايج اين تحقيق نشان داد از بانك بذر خاك منطقه كياسر 28 گونه گياهي و منطقه كارمزد 23 گونه گياهي جوانه زدند. تعداد 10 و 6 گونه گياهي به ترتيب فقط در بانك بذر باطله هاي كارمزد و كياسر مشاهده شدند. غالبيت بانك بذر باطله در منطقه كياسر با يكساله ها و در منطقه كارمزد با چندساله ها و غالبيت پهن برگان علفي بوده است. در منطقه كياسر بانك بذر باطله ها نسبت به بانك بذر مراتع مشجر اطراف از تنوع و غناي كمتري برخوردار بودند اما در منطقه كارمزد تفاوت معني داري بين باطله ها و پوشش گياهي اطراف از نظر تنوع و غنا مشاهده نشد. با توجه به شرايط سخت جوانه زني و استقرار گياهچه در باطله ها و تراكم كم بذر در بانك بذر آن به نظر مي رسد احياء طبيعي پوشش گياهي در باطله هاي زغال سنگ فرآيند كندي باشد كه نياز به استفاده از تيمارهاي اصلاح كننده و ورود دستي بذر گياهان دارد.

Activities related to the extraction of minerals are one of the factors causing a disturbance in rangelands. Vegetation succession in mining areas depends on the soil seed bank. For this purpose, the soil seed bank was studied in two important coal extraction sites in Mazandaran province to identify and compare seed amount between coal wastes and nearby rangeland as control. Soil and coal wastes samples were taken from 140 plots of 1 m2 in Kiasar coal mine and 115 plots in Karmozd coal mine before the growth season. Samples were kept in a glasshouse for eight months germinated seeds were counted. Results of this study showed that the germination of 28 species in Kiasar and 23 species in Karmozd. 10 and 6 species only presented in Karmozd and Kiasar coal waste, respectively. Annuals dominated the coal waste seed bank in Kiasar while perennials were common in Karmazd coal waste seed bank. In Kiasar, coal waste seed bank had less diversity and richness than that in seed bank of rangelands, but no significant differences were observed between seed bank of coal waste and seed bank of rangeland in Karmozd. Due to the harsh conditions of seed germination and seedling establishment and also low seed density in the seed bank, natural regeneration in coal wastes of these two sites will be a slow process and it needs amendment treatments and the introduction of target plants seeds.