بررسي تطبيقي «حركت» و «زمان» در نظام فلسفي سينوي و صدرايي

دو نظام فلسفي سينوي و صدرايي، تبيين‌هاي متفاوتي از حقيقت زمان و رابطه آن با حركت ارائه كرده‌اند. زمان در انديشه فلسفي ابن‌سينا از مقولات عرضي و كم متصل غيرقارالذات است. اين ديدگاه با چند چالش مهم روبروست: يكي، ماهوي‌انگاري مفهوم وحقيقت زمان؛ ديگري، جدا انگاشتن حقيقت زمان از حقيقت موجودات مادي كه لازمه‌اش انكار اسناد حقيقي زمان به موجودات مادي است؛ چالش سوم، ناسازگاري ميان «انكار وجود خارجي حركت قطعيه» و «تفسير زمان به مقدار حركت قطعيه» در نظام فلسفي سينوي است. صدرالمتألهين براي رفع اين چالش‌ها، ديدگاه تازه‌اي مطرح كرده است. در انديشه او، مفهوم حركت جزء معقولات ثاني فلسفي است و حقيقت آن از سنخ ماهيت نيست. حركت و زمان با يك وجود موجودند و زمان، مقدار حركت جوهري اشياي مادي است.