نقد و بررسي نظريه وحي تجربي

شناخت حقيقت وحي و چگونگي نزول آن، همواره دغدغه انديشمندان و صاحب‌نظران بوده است. هرچند پي‌بردن به ماهيت وحي و ارائه تعريف حقيقي از آن، شايد ناشدني باشد، ولي نظريه‌پردازان كوشيده‌اند تا در توصيف و تشريح آن به‌اندازه تلاش و فهم خود مطالبي بيان كنند. در اين زمينه، ديدگاه‌هاي گوناگوني مطرح شده است كه از جمله آنها ديدگاه «تجربه ديني» است. براساس اين ديدگاه كه در واقع ريشه در مسيحيت دارد و از سوي برخي روشنفكران مسلمان همچون عبدالكريم سروش جانبداري شده است، پيامبر با خدا روبه‌رو مي‌‌شود. در اين روبه‌رويي، هيچ كلام يا گزاره‌اي القا نمي‌‌شود؛ بلكه «وحي» تفسير و گزارش پيامبر از تجربه شخصي خويش است. سروش به‌دنبال حل مشكلات وحي است و مي‌كوشد تا تبييني طبيعي از آن ارائه دهد. در اين تبيين، پيامبر هم نقش صورت‌دهي به وحي را دارد و هم در درون‌مايه‌هاي وحي دخالت مي‌كند. اين نظريه ازآنجاكه به يكسان‌انگاري وحي و تجربه ديني مي‌انجامد و وحي را به تجربه ديني فرو مي‌كاهد، لوازم دفاع‌ناپذيري را درپي دارد كه با نقد بسياري از سوي متكلمان و دين‌باوران سنتي روبه‌رو شده است. مقاله پيش‌ِرو، با طرح ديدگاه‌هاي گوناگون درباره وحي، به نقد و بررسي آراي سروش پرداخته و در پايان، ديدگاهي را كه همسو با قرآن و سنت و مورد پذيرش حكيمان و فيلسوفان مسلمان است، مطرح مي‌كند.