تبيين نقش عوامل محيطي فضاهاي آموزشي در تسهيل يادگيري دانش‌آموزان مقطع ابتدايي، موردهاي مطالعاتي: دبستان‌هاي شهيد بهشتي و علامه طباطبايي همدان

Elaborating the Role of the Educational Spaces’ Environmental Factors in Facilitating the Learning by the Primary School Students; Case Studies: Shahid Beheshti and Allameh Tabataba’ei Primary Schools in Hamadan

معماري مدارس و عناصر تشكيل‌دهنده آن در كنار ساير عوامل آموزشي، اثرات قابل‌توجهي بر دانش‌آموزان مي‌گذارد. اين پژوهش به‌منظور تبيين ارتباط و نقش عوامل محيطي بخش آموزش با تسهيل يادگيري كودكان در مقطع ابتدايي با دو رويكرد كيفي و كمي انجام‌شده است. بخش اول مروري بر پيشينه نظري با رويكرد كيفي و روشي توصيفي و بخش دوم با رويكرد كمي و از طريق روش همبستگي صورت گرفت. نمونه‌هاي مطالعاتي پژوهش فوق از بين دبستان‌هاي شهر همدان بوده و باتوجه به اين امر كه نياز بود مدارسي انتخاب شوند تا كنترل متغيرهاي مزاحم در آن‌ها حداكثر مقدار ممكن باشد؛ پس از بررسي‌هاي لازم دو نمونه از محيط‌هاي آموزشي، يعني دبستان‌هاي دخترانه شهيد بهشتي و علامه طباطبايي كه حائز شرايط موردنياز پژوهش بودند انتخاب شدند. متغير مستقل، عوامل محيطي سازنده بخش آموزشي و متغير وابسته عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان در نظر گرفته شده است. اطلاعات مورد نياز مربوط به متغير مستقل از طريق تهيه فهرست مشاهدات و بررسي سطح استاندارد عوامل سازنده محيط آموزش كه با مقياس ليكرت رتبه‌بندي و در يك طيف پنج گزينه‌اي تهيه و جمع‌آوري شد و عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان بر اساس بررسي معدل پايان‌ترم آن‌ها تعيين شده است. اطلاعات به‌دست‌آمده از طريق نرم‌افزار spss مورد تحليل قرار گرفت و آزمون همبستگي بيان كرد از بين عوامل محيطي سازنده فضاي آموزشي بين شش عامل: كيفيت نور، آسايش صوتي، تجهيزات آموزشي، نو بودن كلاس‌ها، تنوع در فرم و مبلمان انعطاف‌پذير، با عملكرد تحصيلي كودكان ارتباط مثبت و معني‌دار وجود دارد. مجموعه‌ اين عوامل در كنار يكديگر شرايطي را فراهم مي‌كنند تا دانش‌آموز بتواند راحت‌تر بر روي مطالب درسي تمركز كند، از طرفي شرايط بهتري براي معلم به‌وجود مي‌آورد تا او نيز بتواند مطالب درسي را بهتر به دانش‌آموزان انتقال دهد؛ از اين طريق باعث تسهيل يادگيري براي دانش‌آموزان مي‌شود.

The architectural designing of the schools and their constituent elements alongside with the other educational factors has a considerable effect on the students. The present study has been conducted for the purpose of elucidating the relationship between and the role of the educational sector’s environmental factors in facilitation of the children’s learning in the primary school grades based on two qualitative and quantitative approaches. The first part is a literature review using a qualitative approach and a descriptive method and the second part uses a quantitative approach based on correlation method. The study samples have been selected from amongst the primary schools in Hamadan and in regard of the idea that it was necessary to choose the schools for controlling the interfering variables to the maximum possible extent. After performing the required investigations, two samples of the educational environments, i.e. Shahid Beheshti girl primary school and Allameh Tabataba’ei primary school, were selected for possession of the inclusion criteria. The independent variable was the environmental factors constructing the educational sector and the dependent variable was the students’ academic achievement. The required data related to the independent variable was prepared and collected through preparation of a list of observations and investigation of the standard level of the factors constructing the educational environment that were rated based on Likert’s five-point scale; the students’ academic achievement was determined based on the investigation of the students’ average final scores in the end of the term. The obtained data was analyzed through SPSS software and it was found out in correlation test that there are significant and positive relationships between six of the environmental factors constructing the educational spaces, i.e. quality of light, acoustic comfort, educational equipment, newness of the classrooms, diversity in form and flexible furniture with the children’s academic achievement. The collection of these factors at one another’s side set the ground for the conditions under which the student can more comfortably concentrate on the lesson materials. On the other hand, these are expected to provide better conditions for the teachers for better transferring of the lesson materials to the students thereby to facilitate the students’ learning.