نقش زمان در شكل‌گيري سطوح مختلف معاني مكان

The Role of Time in the Formation of Different Levels of Meanings Regarding the Concept of Place

معناي مكان از جمله مفاهيم مهمي است كه اخيراً در حوزه‌هاي معماري و شهرسازي بسيار مورد توجه قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر، ارائه قرائت جديدي از سطوح مختلف معناي مكان با تكيه بر نقش عامل زمان است. مورد مطالعاتي در اين تحقيق، پارك كوه صفه واقع در شهر اصفهان به‌عنوان يك مكان عمومي شهري است كه افراد مختلف با انگيزه‌هاي متفاوت، توانايي حضور در آن را دارند. اين پژوهش با تاكيد بر سه شاخص «تعداد دفعات مراجعه»، «مدت زمان حضور» و «انگيزه حضور افراد»، معاني مختلفي كه در ذهن آن‌ها نسبت به پارك مورد نظر شكل مي‌گيرد را طبقه‌بندي مي‌نمايد. جامعه آماري پژوهش شامل 150 نفر از اقشار مختلف اجتماعي مراجعه‌كننده به اين پارك بودند. گردآوري اطلاعات از طريق پرسشنامه با سوالات باز و بسته صورت گرفته است. تجزيه و تحليل داده‌ها از نوع كيفي بوده و با استفاده از روش تحليل محتوا، تك تك پرسشنامه‌ها و مصاحبه‌هاي انجام گرفته به تفكيك، مورد تجزيه و تحليل و كدگذاري قرار گرفت و به اين ترتيب سطوح مختلف معنا از ديد هر بازديد كننده استخراج شد. نتايج پژوهش حاكي از آن بود كه عامل زمان يا طول مدت آشنايي فرد با مكان، عامل مهمي در شكل‌گيري سطوح مختلف معنايي نسبت به مكان بوده است؛ به‌طوري‌كه فرد در برخورد اوليه با مكان، تنها وجوه فيزيكي و كالبدي محيط را ادراك مي‌نمايد. با افزايش مدت زمان مراجعه و حضور در مكان، نسبت به مكان دلبسته مي‌شود. در چنين سطحي افراد مكان را نسبت به احساسات، علايق و خاطرات فردي خود تفسير مي‌نمايند. سومين و عميق‌ترين سطح معنا در افراد، احساس هويت‌مندي نسبت به مكان است كه اين حالت نيز با افزايش مدت زمان حضور افراد در مكان حاصل مي‌آيد. در چنين سطحي، انگيزه حضور افراد در مكان، فراتر از زيبايي و احساسات و علايق فردي آن‌ها بوده و شناخت آن‌ها از مكان شناختي فرا فردي و در مقياس شهري است.

The meaning of place is one of the important concepts that has recently received much attention in the fields of architecture and urban planning. The purpose of this study was to provide a new interpretation of different levels regarding the meaning of place based on the role of time factor. Our case study was the Sofeh Mountain Park located in Isfahan. It is an urban public place where different people can attend with a variety of motivations. This study classified different meanings formed in the minds of the park visitors, based on three indexes including “frequency of visits”, “duration of presence”, and “motivation of individuals”. The statistical population of the study included 150 people from different social strata visiting this park. Data were collected through a questionnaire with open- and close-ended questions. Data were analyzed qualitatively and all questionnaires and case interviews were coded separately using content analysis method, and thereby different levels of meaning were extracted based on each visitor’s view. Results indicated that the time or duration of the person’s familiarity with the place was an important factor in the formation of different semantic levels in relation to the place. In the first encounter with the place, therefore, one only perceives the physical and skeletal aspects of the environment. With increasing times of visits and presence in the place, one becomes more interested in the place. At such a level, people interpret the place according to their own feelings, interests, and memories. The third and deepest level of meaning in individuals is a sense of place identity, which is achieved by increasing the length of time of people`s presence in the place. At such a level, the motivation for people to attend the place goes beyond the beauty and their individual feelings and interests, and their perception of the place becomes a transpersonal recognition on an urban scale.