چارچوبي براي سرمايۀ اجتماعي از منظر قرآن كريم: يك مطالعۀ كيفي

سرمايه اجتماعي پديده‏اي جامعه‏محور و بنابراين موقعيتي است. ازين‌رو، در صورتي نقش و كاركرد خود را به‌خوبي ايفا مي‏كند كه متناسب با فرهنگ بومي حاكم در هر جامعه، از جمله ايران اسلامي، باشد. در اين زمينه توسعه مفهوم سرمايه اجتماعي بر اساس تعاليم و منابع اسلامي و به‌خصوص قرآن كريم (كلام خالق) اهميت و ضرورت مي‏يابد. در اين پژوهش تلاش شد با استفاده از قرآن كريم چارچوبي در زمينه سرمايه اجتماعي از نگاه اين كتاب نوراني تدوين شود. پژوهش حاضر از حيث هدف توسعه‏اي و به لحاظ روش كيفي بود و با نظر به اينكه دستيابي به فهمي عميق از مفهوم سرمايه اجتماعي از منظر قرآن كريم مورد توجه بود روش پژوهش در اين بخش مطالعه موردي كيفي بود. به منظور برشماري مؤلفه‏هاي سرمايه اجتماعي در قرآن كريم و پرهيز از هر گونه سوگيري ذهني در استخراج مؤلفه‏ها و همچنين تسريع در نتيجه‏گيري، با تمركز بر قرآن كريم و استفاده از كتب تفسير راهنما و نمونه، همه سوره‏هاي اين كتاب نوراني مطابق با روش فرايند چرخه‏اي تحليل (مشتمل بر چهار مرحله: گردآوري اطلاعات، تقليل احياگرانه داده‏ها، سازماندهي و تحليل اطلاعات، تفسير و نتيجه‌گيري) مطالعه و بررسي شد. در نهايت، به منظور درك بهتر و سريع‏تر مفهوم سرمايه اجتماعي بر اساس قرآن كريم، موارد يافته‌شده در قالب چارچوبي منسجم مشتمل بر مباني و ابعاد و پيامدهاي سرمايه اجتماعي و همچنين جهت‌گيري معنوي تنظيم شدند.