مدل‌سازي، تحليل و پيش بيني پديده ي خشكسالي در ايران

پديده ي خشكسالي مختص ناحيه اي خاص نبوده و مناطق مختلف جهان از آن متأثر مي باشد، يكي از اين مناطق، ايران در جنوب غرب آسيا مي‌باشد كه در چند سال اخير از اين پديده رنج مي برد. هدف پژوهش حاضر مدل‌سازي، تحليل و پيش بيني خشكسالي در ايران مي‌باشد. براي اين كار ابتدا پارامترهاي اقليمي: بارش، دما، ساعات آفتابي، حداقل رطوبت نسبي و سرعت باد در بازه ي زماني 29 ساله (2018 1990) در 30 ايستگاه ايران مورد استفاده قرار گرفت. براي مدل سازي، شاخص فازي T.I.B.I ابتدا چهار شاخص (SET, SPI, SEB, MCZI) با استفاده منطق فازي در نرم افزار Matlab فازي‌سازي شدند و در نهايت براي پيش بيني از مدل شبكه ي عصبي مصنوعي تطبيقي Anfis بهره گرفته شد. يافته هاي پژوهش نشان داد شاخص فازي نوين T.I.B.I طبقات خشكسالي، چهار شاخص مذكور را با دقت بالا در خود منعكس كرد. از بين 5 پارامتر اقليمي مورد استفاده در اين پژوهش، پارامتر دما و بارش در نوسان شدت خشكسالي بيش‌ترين تأثير را داشت. شدت خشكسالي براساس مدل‌سازي صورت گرفته در مقياس 6 ماهه بيش تر از 12 ماهه بود، بيش ترين درصد رخداد خشكسالي در ايستگاه بندرعباس با مقدار (24.30) در مقياس 12 ماهه و كم ترين آن در ايستگاه شهركرد با مقدار درصد فراواني خشكسالي (0.36) درصد در مقياس 6 ماهه اتفاق افـتاده است. پيش بيني خشكسالي شـاخص فازي T.I.B.I بر اساس مـدل Anfis ايستگاه‌هاي بندرعباس، بوشهر و زاهدان به ترتيب با مقدار شاخص T.I.B.I (0.62،‌ 0.96 و 0.97) در نيمه جنوبي ايران بيش تر در معرض خشكسالي قرار گرفتند. براساس نتايج كلي پژوهش در هر دو مقياس 6 و 12 ماهه مناطق نيمه جنوبي ايران از شدت بيش تر خشكسالي برخوردار شد كه نيازمند مديريت دقيق و كارآمد در مديريت منايع آبي در اين مناطق مي‌باشد.