اثر تغيير كاربري اراضي بر رواناب بخشي از حوضه ي آبخيز قره سو اردبيل

تغييرات كاربري اراضي، يكي از عواملي است كه بر خصوصيات رواناب سطحي و سيلاب در سطوح مختلف حوضه‌ها، تأثير مي‌گذارد. هدف از پژوهش حاضر بررسي اثر تغييرات بوجود آمده در كاربري و پوشش اراضي بخشي از حوضه ي آبخيز قره سو اردبيل در بازه ي زماني 20121992 بر روي ارتفاع رواناب حوضه است. بدين منظور ابتدا با استفاده از نقشه ي گروه هيدرولوژيكي خاك و نقشه ي كاربري اراضي مربوط به سال هاي 1992، 2002 و 2012، شماره ي منحني منطقه به دست آمد و سپس با استفاده از اين نقشه ها، ميزان نگهداشت ويژه ي خاك (S) محاسبه و ميزان رواناب از طريق روش SCS برآورد شد. نتايج نشان داد كه در طول دوره هاي مورد مطالعه، مساحت كاربري هاي اراضي جنگل، زراعت آبي و زمين باير به ترتيب 54/2، 69/16 و 19/1 درصد كاهش پيدا كرده و مساحت كاربري هاي مرتع، زراعت ديم و مناطق مسكوني به ترتيب 74/5، 39/12 و 29/2 درصد افزايش يافته است. اين تغييرات باعث افزايش شماره ي منحني از 57/78 در سال 1992 تا مقدار 77/79 در سال 2012 شده و به دنبال آن نگهداشت ويژه از 28/69 در سال 1992 به مقدار 42/64 در سال 2012 كاهش پيدا كرده است. تغييرات اين عوامل باعث افزايش رواناب از مقدار 4/263 ميلي‌متر در سال 1992 تا 07/297 ميلي‌متر در سال 2012 گرديده است كه بيانگر افزايش 67/33 ميلي متري (33/11 درصد) رواناب در طول دوره ي مورد مطالعه مي‌باشد. محاسبه ي ضريب همبستگي بين كاربري هاي مختلف و شماره ي منحني و ارتفاع رواناب نشان داد كه اين متغيرها با كاربري هاي مرتع، زراعت ديم و مناطق مسكوني رابطه ي مستقيم دارند، در حالي كه با كاربري هاي جنگل، زراعت آبي و زمين باير، داراي رابطه ي معكوس هستند.