تحليل و مفهوم‌سازي نظري ﺗﺄثيرات دولت رانتي بر عامليت و ساختار جامعه و اقتصاد شهري در ايران

موضوع دولت رانتي و وابستگي اقتصاد به منابع طبيعي يكي از دغدغه‌هاي بزرگ كشورهايي است كه با اين پديده مواجه‌اند. ايران نيز يكي از اين كشورهاست و تاكنون مقالات بسياري در زمينه ﺗﺄثيرات دولت رانتي نگاشته شده است؛ ولي كمتر تلاشي براي تلفيق آثار پراكنده و مفهوم‌سازي نظري دراين‌باره با تكيه ‌بر ﺗﺄثيرات آن بر اقتصاد شهري صورت گرفته است. در مقاله پيش رو ابتدا با استفاده از كليدواژه‌هاي «رانت»، «نفت» و «دولت رانتي» مقالات فارسي مرتبط با اين پديده انتخاب شدند و پس از غربال اوليه، مقالاتي برگزيده شدند كه به ﺗﺄثيرات دولت رانتي در حوزه‌هاي مختلف توجه بيشتري داشتند؛ سپس با استفاده از نرم‌افزار Atlas.ti 6.0، مراحل نظريه زمينه‌اي از كدگذاري باز، به روش سطربه‌سطر، تا كدگذاري گزينشي دربارﮤ آن ها صورت گرفت. نظريه زمينه‌اي در ابتدا منتج به سه نظريه در تبيين ﺗﺄثيرات دولت رانتي شد: 1. دولت رانتي شكل‌گيري (افزايش) ذهنيت كوتاه‌مدت و تابع منفعت شخصي در افراد را باعث مي‌شود؛ 2. دولت رانتي تضعيف فرايند دولت‌ملت‌سازي را موجب مي‌شود؛ 3. دولت رانتي افزايش نابازارسويي اقتصادي را موجب مي‌شود. سپس از تلفيق سه نظريه مذكور، نظريه فراپوش نهايي حاصل شد: «دولت رانتي موجب شكل‌گيري/افزايش نهادهاي مخرب توسعه پايدار مي‌شود». در پايان، براساس سه مفهوم نظري حاصل‌شده، دربارﮤ ﺗﺄثيرات دولت رانتي بر اقتصاد شهري مباحثي مطرح مي‌شوند.