بررسي تأثير تجميع فضايي فعاليت‌هاي صنعتي بر بهره‌وري كل عوامل توليد در صنايع شيميايي و ماشين‌آلات استان‌هاي ايران

يكي از متداول ترين شاخص هايي كه از طريق آن مي توان به قدرت يك فعاليت صنعتي براي دستيابي به مزيت هاي نسبي در بين صنايع مختلف پي برد، بهره وري و ارتقاي آن است. در اين خصوص شناسايي عوامل مؤثر بر بهره وري كل عوامل توليد ضرورتي اجتناب ناپذير است. هدف اصلي تحقيق حاضر، بررسي تأثير تجميع فضايي فعاليت هاي صنعتي بر بهره وري كل عوامل توليد در صنايع شيميايي و ماشين آلات ايران است كه با استفاده از روش داده هاي پانلي پويا بر مبناي گشتاورهاي تعميم‌يافته (GMM) كه توسط آرلانو و باند (1991) توسعه داده‌شده است، براي 27 استان ايران، طي دوره‌ي زماني 13901379 برآورد گرديده است. نتايج حاصل از برآورد حاكي از آن است كه رابطه متغير محلي شدن (تخصص) و بهره وري كل عوامل در الگوهاي بررسي‌شده براي صنعت شيميايي و ماشين آلات به شكل U معكوس است. به اين صورت كه توان اول اين متغير داراي تأثير مثبت و معناداري بر بهره وري كل عوامل و توان دوم اين متغير داراي تأثير منفي و معنادار است به اين معني كه اگر محلي شدن از حد آستانه عبور كند موجب كاهش بهره وري كل عوامل خواهد شد. با توجه به اينكه ضريب محلي شدن مثبت است، با افزايش محلي شدن اين دو صنعت بهره وري كل عوامل افزايش مي يابد. شاخص شهرنشيني (تنوع) نيز اثر مثبت و معناداري بر بهره وري كل عوامل توليد در اين دو صنعت دارد، مثبت بودن اين متغير نشان مي‌دهد كه با افزايش تنوع فعاليت هاي صنعتي، بهره وري افزايش مي يابد.