پيش‌بيني كوتاه‌مدت تعداد مسافر خطوط اتوبوس شهر تهران: نمونه موردي خط پل كريمخان-ميدان جمهوري

در دهه‌هاي اخير افزايش جمعيت شهري و توسعه شهرنشيني از يك سو و عدم تكافوي حمل‌و‌نقل عمومي در مقابل تقاضاي روز افزون سفرهاي درون شهري از سوي ديگر، منجر به افزايش استفاده از خودروي شخصي، در تهران شده است. بنابراين تغيير در سياست‌هاي حمل‌و‌نقل شهري و تلاش در جهت توسعه حمل‌و‌نقل عمومي، به ويژه اتوبوس، يكي از مهم‌ترين اقدامات در حوزه حمل‌و‌نقل شهري بوده و نيازمند بررسي‌هاي لازم جهت توسعه و كارآمد نمودن اين شيوه‌ي سفر است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد، برنامه‌ريزي براي استفاده بهينه از زيرساخت هاي اتوبوسراني و بكارگيري راهكارهاي افزايش كارايي اين سيستم در دنيا، نيازمند وجود اطلاعات در زمينه زيرساخت و تقاضاي سفر خطوط اتوبوس است. بر اين اساس، انجام مطالعاتي جهت برآورد تعداد مسافر خطوط اتوبوس در شهر تهران، كه در حال حاضر تعيين تعداد مسافر هر خط با روش سنتي آماربرداري انجام شده و بسيار هزينه‌بر بوده، همچنين برنامه‌ريزي عملياتي خطوط اتوبوسراني كه به صورت تجربي توسط مدير خط انجام شده و هيچگونه برنامه‌ريزي مبتني بر شرايط موجود براي آينده وجود ندارد، لازم و ضروري است. بدين ترتيب در اين مطالعه با استفاده از اطلاعات AFC (داده‌هاي ثبت‌شده حاصل از تراكنش‌هاي كارت‌بليت‌هاي هوشمند براي پرداخت كرايه) موجود در سيستم اتوبوسراني شهر تهران و ساخت مدل مناسب، تعداد مسافر خطوط اتوبوس براي آينده كوتاه‌مدت پيش‌بيني گرديد.  به اين منظور ابتدا اطلاعات AFC مربوط به هر خط اتوبوس مرتب شده و بر اساس آن مدل ساريما و شبكه عصبي (پرسپترون چند لايه) پرداخت مي‌شود. نتايج مدل نشان مي‌دهد، مدل پروسپترون چند لايه از لحاظ شاخص‌هاي خطا در پيش‌بيني تعداد مسافر خط از مدل ساريما برتر بوده و روش مناسب‌تري جهت برآورد تعداد مسافر خطوط اتوبوس است.