مدل‌سازي همزمان تاثير عوامل هندسي، توپوگرافي و دسترسي راه در تصادفات راه‌هاي برون‌شهري با عامل سازي و رگرسيون خطي تعميم يافته (مطالعه موردي: راه‌هاي استان كرمان)

گام اول در جهت كاهش سوانح جاده­اي شناخت عوامل موثر در وقوع تصادفات است كه با مدل­سازي متغيرهاي موثر در وقوع تصادفات امكان­پذير است. هدف از اين پژوهش مدل سازي تاثير عوامل هندسي، توپوگرافي و دسترسي كاربري هاي اطراف راه در وقوع تصادفات است. در اين پژوهش متغيرهاي مختلف طرح هندسي محورها مانند ويژگي­هاي قوس افقي، ويژگي­هاي قوس قائم، شيب طولي راه و شرايط محيطي راه مانند كاربري­هاي اطراف راه به تفكيك نوع منطقه (منطقه مسكوني، مزارع) نوع توپوگرافي (دشت، تپه ماهور و كوهستان)، نوع دسترسي (محافظت شده يا نشده بودن) و تعداد دسترسي (دوربرگردان و دسترسي راه فرعي) همزمان بررسي شدند. بدين منظور از تحليل عاملي متغيرها استفاده گرديد كه امكان بررسي همزمان تعداد زياد متغير را فراهم مي سازد. جمع آوري اطلاعات با استفاده از نقشه­هاي پلان و پروفيل طولي و نقشه هاي دسترسي اطراف چهار محور حادثه خيز استان كرمان به عنوان پهناورترين استان كشور كه داراي رتبه سوم تصادفات جاده اي است، انجام گرفت. در نظر گرفتن اين متغيرها براي در نظرگرفتن موقعيت مكاني و مشخصات هندسي راه، در قطعاتي به طول 5 كيلومتر از راه انجام شد. بعد از تحليل همبستگي، مدل­هاي عاملي رگرسيون خطي و رگرسيون خطي تعميم يافته پوآسون و دوجمله­اي منفي، برروي اطلاعات برازش شدند و مناسب­ترين مدل­ها شناسايي شدند. در بررسي نتايج مدل­ها از شاخص­هاي برازش نسبت به خط y=x و درصد خطاي نسبي نتايج مدل استفاده گرديده است. در نهايت مدل خطي تعميم­يافته پوآسون با شاخصبرازش بيشتر و درصد خطاي نسبي كمتر نسبت به مدل رگرسيون خطي، انتخاب گرديده است. در مدل خطي تعميم­يافته پوآسون، عامل ويژگي­هاي قوس قائم با متغيرهاي (تعداد قوس قائم، متوسط اختلاف شيب قوس قائم و متوسط اختلاف شيب كل) و عامل توپوگرافي با متغيرهاي (وجود كوهستان و متوسط شيب طولي زمين و تپه‎ماهوري منطقه با توجه به متوسط شيب طولي) به‌عنوان مؤثرترين متغيرها در افزايش تعداد تصادفات ايفاي نقش نموده­اند. متغيرهاي عامل دسترسي (شامل متغيرهاي تعداد دسترسي و دوربرگردان، تعداد دسترسي محافظت نشده و وجود مناطق مسكوني) نيز به تنهايي با تعداد تصادفات همبستگي داشتند ولي در كنار عوامل ويژگي­هاي قوس قائم و نوع منطقه تاثير معناداري خود را از دست دادند. در طراحي هاي راه­ها در آينده در توپوگرافي كوهستاني،  كاهش اختلاف شيب محورهاي دو طرف قوس و طراحي صحيح قوس هاي قائم و اجتناب از شيب طولي زياد متوالي مي­تواند گام موثري در كاهش تصادفات باشد.