بررسي مراحل رشد و نمو گندم نان (Triticum aestivum L.) در كرمانشاه با استفاده از شاخص درجه روز رشد تحت شرايط تعجيل و تأخير در موعد كاشت

به منظور بررسي اثر تاريخ كاشت بر عملكرد دانه و فنولوژي چند رقم جديد گندم نان، آزمايشي به صورت كرت‎هاي خردشده بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي اسلام‌آباد غرب طي دو سال زراعي 94-1392 اجرا شد. عامل هاي مطالعه شده شامل تاريخ كاشت در چهار سطح (هراكش، وركشت، كرپه و خيلي كرپه) و ارقام گندم در شش سطح (چمران2، پارسي، پيشتاز، بهار، سيروان و سيوند) بودند كه به ترتيب در كرت‎هاي اصلي و فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه كاشت هراكش، كرپه و خيلي كرپه سبب كاهش عملكرد دانه به‎ترتيب به ميزان 19.34، 30.34 و 44.40 درصد نسبت به كاشت وركشت شد. كل دوره رشد گندم در كاشت هراكش، وركشت، كرپه و خيلي كرپه به‎ترتيب برابر با 244، 222، 204 و 181 روز بود. در كاشت هراكش، تعداد روز تا رسيدن به مراحل ظهور اولين برگ، آغاز پنجه‎زني، برجستگي ساده، برجستگي دوگانه، سنبلچه انتهايي و ساقه‎دهي كاهش يافت، اما از مرحله ساقه‎دهي به بعد، ارقام داراي بيش ترين تعداد روز تا ظهور برگ پرچم، آبستني، سنبله‎دهي، گرده‎افشاني و رسيدگي فيزيولوژيك بودند. در هر چهار تاريخ كاشت، ارقام بهار و سيروان به ترتيب با ميانگين 2317 و 2155 درجه روز رشد، بيش ترين و كم ترين مقدار را در طول دوره رشد داشتند. رقم پارسي نيز با 934 واحد در دوره طويل شدن ساقه و با 807 واحد در دوره پرشدن دانه، به ترتيب داراي بيش ترين و كم ترين درجه روز رشد بود و از اين رو به علت زودرسي (سنبله‎دهي) و پركردن مناسب دانه‎ها، بيش ترين عملكرد دانه را در مجموع چهار تاريخ كاشت (8097 كيلوگرم در هكتار) به خود اختصاص داد. به طور كلي، نتايج اين تحقيق نشان داد كه تعجيل يا تأخير در كاشت، سبب كاهش قابل ملاحظه عملكرد دانه نسبت به كاشت وركشت در همه ارقام مورد بررسي شد. بنابراين، كاشت در نيمه آبان و استفاده از رقم هايي مانند پارسي و سيروان را مي‎توان براي اقليم‎هاي مشابه منطقه بررسي شده در اين تحقيق پيشنهاد داد.