بررسي عملكرد دانه و پايداري عملكرد ارقام گندم معرفي شده در بيش از نيم قرن اخير در ايران

اصلاح براي عملكرد و پايداري عملكرد همواره از اصلي ترين اهداف به نژادگران بوده است. در تحقيق حاضر، عملكرد و پايداري عملكرد 51 رقم گندم معرفي شده در بيش از نيم قرن اخير در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با دو تكرار طي پنج سال زراعي ارزيابي شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه برهمكنش ژنوتيپ × محيط معني دار بود و بنابراين الگوي تغييرات آن با استفاده از روش گرافيكي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. بر اساس نتايج تجزيه GGE-Biplot، مولفه اول به عنوان مولفه ژنوتيپ و مولفه دوم به عنوان مولفه برهمكنش ژنوتيپ × محيط به ترتيب 41.98 و 28.20 درصد از تغييرات موجود در كل داده ها را توجيه كردند. الگوي هم زمان عملكرد و پايداري عملكرد، ارقام مورد بررسي را به سه گروه مطلوب، متوسط و نامطلوب تقسيم كرد. در ميان ارقام مورد بررسي، ارقام مهدوي، مارون و سيستان، عملكرد و پايداري عملكرد بالا و ارقام شاهپسند و زاگرس، عملكرد و پايداري عملكرد پاييني نشان دادند. نتايج اين مطالعه نشان داد كه به نژادگران با گذشت زمان به طور تقريباً موفقيت آميزي توانسته اند ژنوتيپ هايي با عملكرد بالا و پايداري مطلوب را معرفي كنند، اما به دليل پيچيدگي صفات عملكرد و پايداري عملكرد، 10 درصد از ژنوتيپ ها با عملكرد كم و 30 درصد با پايداري ضعيف در بازه زماني سال‌هاي 85-1365 معرفي شده اند كه لزوم انجام آزمون هاي دقيق تر در آينده را تاييد مي كند. ژنوتيپ هاي زمستانه در مقايسه با ژنوتيپ‌هاي بهاره و دومنظوره، عملكرد و پايداري عملكرد پايين تري نشان دادند. از آنجايي كه ارقام بهاره در كشت پاييزه عملكرد بالايي نشان دادند، بنابراين توصيه مي شود اين ارقام به صورت پاييزه نيز كشت شوند.