رويكرد فرم شناسي در استراتژي مديريت تالابها و پلاياها بررسي موردي: پلاياي گاوخوني

تالاب‌ها باقيمانده درياچه‌هاي باراني هستند كه در اثر پس‌روي يخچال‌ها در اواخر عصر پلئيستوسن و غلبه شرايط گرم و توسعه رسوبات تبخيري عصر هولوسن به وجود آمده‌اند. درياچه‌هاي كويري، پلاياها و لندفرم‌هاي مشابه آن در بسياري از مناطق خشك و نيمه‌خشك، در‌ نتيجه فعاليت‌هاي انساني دچار اختلال و آشفتگي شدند. در حال‌حاضر، برداشت منابع معدني و در نتيجه تخريب سطوح پلايا، همچنين بي‌نظمي در آب ورودي، موجب تحول جديدي در اين ژئوسيستم‌ها شده است. اين تحولات زمينه دگرگوني در ميكروفرم‌هاي اين مناطق را فراهم آورده، به‌طوري‌كه مي‌توان اين دگرگوني را شاهدي بر بي‌نظمي يا آشوب در سيستم شكل‌زايي حاضر و گذار آن به سيستم ديگر دانست كه به وسيله هندسه فركتالي قابل بررسي است. در اين تحقيق، بررسي‌هاي ميداني درباره وضعيت پلاياي گاوخوني در جنوب شرق اصفهان و تغييرات ايجاد‌شده در ميكروفرم‌هاي آن در زمستان 1393در منطقه انجام شد كه طي آن ابعاد 109 ترك گلي در زون مرطوب پلاياي گاوخوني بررسي شد و از بين آنها ابعاد61 ترك گلي كه به‌خوبي توسعه يافته بودند، محاسبه شدند. با بررسي هندسي فركتالي محيطمساحت در ميكروفرم‌ها، ميزان آشفتگي آنها بررسي شد. به‌دست‌آمده مقاديري بين 27/1 تا 44/1 را نشان داد، كه گوياي آشفتگي در منطقه است. نمودار لگاريتمي نيز ارتباط خطي بين لگاريتم محيط و مساحت فرم‌هاي مورد نظر را آشكار ساخت، به‌طوري‌كه ضريب همبستگي به‌دست‌آمده بزرگتر از 96/0 بود. افزايش آشفتگي در منطقه، حاكي از تحول سيستم شكل‌زايي و تبديل تالاب به اكوسيستمي جديد بوده است كه مي‌تواند مخاطرات جدي را در اين منطقه به همراه داشته باشد.