بررسي اهلي سازي و استقرار گونه مرتعي بومي مليكا (Melica persica ) براي استفاده در فضاي سبز شهري

سابقه و هدف: با توجه به كمبود آب و قرار گرفتن ايران در كمربند خشكي، هزينه‌هاي نگهداري فضاي سبز در ايران بسيار زياد است. بيشتر گياهان كاشته‌شده در فضاي سبز شهري ايران غيربومي و پرمصرف هستند. در مقابل، گونه‌هاي بومي ضمن دارا بودن سازگاري‌هاي بيشتر به شرايـط خاك و نوسـانات دمايـي، نياز آبي بسيار كمتري نيـز دارند. اين پژوهش با هـدف اهلي‌سازي گونه گيـاهي مليكا (Melica persica)، بومي كوهستان‌هاي اطراف شهر مشهد، انجام شد. مواد و روش‌ها: اين گياه به دليل بومي بودن و زيبايي گل‌آذين و فرم رويشي مورد توجه قرار گرفت.  بذرها در اواخر خرداد ماه 1393 از روستاي دهبار (طول جغرافيايي 59 درجه و 17 دقيقه و 23 ثانيه شرقي و عرض جغرافيايي 36 درجه و 15 دقيقه و 04 ثانيه شمالي و در فاصله 14 كيلومتري جنوب شهرستان طرقبهشانديز) جمع‌آوري و به سه روش كشت در پتري‌ديش (دماي C°23-27°C)، كشت گلداني در فضاي گلخانه و كشت مستقيم در زمين با طرح آزمايشي كاملا تصادفي كاشته شد. نتايج و بحث: درصد جوانه‌زني و سبز شدن در اين سه روش به ترتيب 96، 5/58 و 5/25 بود. اندازه‌گيري استقرار و ماندگاري نهال‌ها در ماه‌هاي فروردين تا شهريور بررسي شد. فنولوژي در دو سال پياپي 1393 و 1394 در عرصه طبيعي و نيز در دو روش كشت گلداني و مستقيم در ايستگاه غدير مشهد ثبت شد. در سال‌هاي مختلف 1393 و 1394 با توجه به نوسان درجه حرارت هوا ، دوره يا تعداد روز براي هر مرحله متغير است كه پايه‌ها در روش‌هاي مختلف در هر يك از مراحل غنچه‌دهي، گل‌دهي و بذردهي تقريباً درجه روز رشد GDD يكساني دريافت كردند و ميزان انرژي گرمايي مورد نياز هر مرحله فنولوژيكي در سال‌هاي مختلف تقريباً ثابت بود. فقط در مورد كشت گلداني وكشت مستقيم تفاوت زيادي در درجه حرارت كسب‌شده در مرحله اول وجود داشت كه مي‌توانست به دليل شرايط كشت و شرايط اوليه محيطي متفاوت باشد. نتايج نشان داد كه عوامل محيطي از جمله دما، بارندگي و رطوبت محيط مي‌توانند در تاريخ بروز اين پديده‌ها تأثيرگذار، و در تأخير، تعجيل يا توقف و حذف بروز يك پديده زيستي مؤثر باشند. نكته مهمي كه در ثبت فنولوژي گونه مليكا در طبيعت و در محيط كشت ديده شد اين بود كه گونه‌ها در طبيعت نهايتاً تا اواخر مرداد پايدار بودند و بعد از آن اثر ناچيزي از آنها در طبيعت بود ولي در زمين غدير واقع در بلوار فرودگاه گياهان مرحله خواب موقت داشتند و سپس دوباره شروع به خوشه‌دهي، گل‌دهي و بذردهي كردند و در نهايت تا اوايل آذرماه پايدار بودند. هرچه بارندگي بيشتر باشد و آب بيشتري در اختيار گياه قرار گيرد گياهان از شادابي بيشتري برخوردارند و باعث طولاني‌تر شدن دوره رشد گياهان شده و گياهان رشد زايشي و رويشي طولاني‌تري دارند. نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش نشان‌دهنده قابليت اهلي‌ شدن گياه مليكا براي كاشت در فضاي‌ سبز شهر مشهد است. گونه مليكا به خاطر فرمي كه دارد مي‌تواند براي منظرهاي كوهستاني و باغ‌هاي صخره‌اي مناسب باشد و روش مورد قبول براي كشت و تكثير اين گونه، كشت گلداني (كشت در فضاي گلخانه و سپس انتقال به عرصه) است كه درصد سبزشدن، استقرار و زنده‌ماني خوبي داشت و براي فصل‌هاي بهار و تابستان و پاييز زيبايي دارد. سابقه و هدف: با توجه به كمبود آب و قرار گرفتن ايران در كمربند خشكي، هزينه‌هاي نگهداري فضاي سبز در ايران بسيار زياد است. بيشتر گياهان كاشته‌شده در فضاي سبز شهري ايران غيربومي و پرمصرف هستند. در مقابل، گونه‌هاي بومي ضمن دارا بودن سازگاري‌هاي بيشتر به شرايـط خاك و نوسـانات دمايـي، نياز آبي بسيار كمتري نيـز دارند. اين پژوهش با هـدف اهلي‌سازي گونه گيـاهي مليكا(Melica persica) ، بومي كوهستان‌هاي اطراف شهر مشهد، انجام شد. مواد و روش‌ها: اين گياه به دليل بومي بودن و زيبايي گل‌آذين و فرم رويشي مورد توجه قرار گرفت.  بذرها در اواخر خردادماه 1393 از روستاي دهبار (طول جغرافيايي 59 درجه و 17 دقيقه و 23 ثانيه شرقي و عرض جغرافيايي 36 درجه و 15 دقيقه و 04 ثانيه شمالي و در فاصله 14 كيلومتري جنوب شهرستان طرقبهشانديز) جمع‌آوري و به سه روش كشت در پتري‌ديش (دماي C°23-27°C)، كشت گلداني در فضاي گلخانه و كشت مستقيم در زمين با طرح آزمايشي كاملا تصادفي كاشته شد. نتايج و بحث: درصد جوانه‌زني و سبز شدن در اين سه روش به ترتيب 96، 5/58 و 5/25 بود. اندازه‌گيري استقرار و ماندگاري نهال‌ها در ماه‌هاي فروردين تا شهريور بررسي شد. فنولوژي در دو سال پياپي 1393 و 1394 در عرصه طبيعي و نيز در دو روش كشت گلداني و مستقيم در ايستگاه غدير مشهد ثبت شد. در سال‌هاي مختلف 1393 و 1394 با توجه به نوسان درجه حرارت هوا ، دوره يا تعداد روز براي هر مرحله متغير است كه پايه‌ها در روش‌هاي مختلف در هر يك از مراحل غنچه‌دهي، گل‌دهي و بذردهي تقريباً درجه روز رشد GDD يكساني دريافت كردند و ميزان انرژي گرمايي مورد نياز هر مرحله فنولوژيكي در سال‌هاي مختلف تقريباً ثابت بود. فقط در مورد كشت گلداني وكشت مستقيم تفاوت زيادي در درجه حرارت كسب‌شده در مرحله اول وجود داشت كه مي‌توانست به دليل شرايط كشت و شرايط اوليه محيطي متفاوت باشد. نتايج نشان داد كه عوامل محيطي از جمله دما، بارندگي و رطوبت محيط مي‌توانند در تاريخ بروز اين پديده‌ها تأثيرگذار، و در تأخير، تعجيل يا توقف و حذف بروز يك پديده زيستي مؤثر باشند. نكته مهمي كه در ثبت فنولوژي گونه مليكا در طبيعت و در محيط كشت ديده شد اين بود كه گونه‌ها در طبيعت نهايتاً تا اواخر مرداد پايدار بودند و بعد از آن اثر ناچيزي از آنها در طبيعت بود ولي در زمين غدير واقع در بلوار فرودگاه گياهان مرحله خواب موقت داشتند و سپس دوباره شروع به خوشه‌دهي، گل‌دهي و بذردهي كردند و در نهايت تا اوايل آذرماه پايدار بودند. هرچه بارندگي بيشتر باشد و آب بيشتري در اختيار گياه قرار گيرد گياهان از شادابي بيشتري برخوردارند و باعث طولاني‌تر شدن دوره رشد گياهان شده و گياهان رشد زايشي و رويشي طولاني‌تري دارند. نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش نشان‌دهنده قابليت اهلي‌ شدن گياه مليكا براي كاشت در فضاي‌ سبز شهر مشهد است. گونه مليكا به خاطر فرمي كه دارد مي‌تواند براي منظرهاي كوهستاني و باغ‌هاي صخره‌اي مناسب باشد و روش مورد قبول براي كشت و تكثير اين گونه، كشت گلداني (كشت در فضاي گلخانه و سپس انتقال به عرصه) است كه درصد سبزشدن، استقرار و زنده‌ماني خوبي داشت و براي فصل‌هاي بهار و تابستان و پاييز زيبايي دارد.