پهنه بندي خطر وقوع آتش سوزي جنگل با استفاده از مدل تحليل شبكه اي و سيستم اطلاعات جغرافيايي (بررسي موردي: منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ)

p class= dir= RTL strong سابقه و هدف /strong : جنگل‌ها از منابع ارزشمند طبيعي هستند كه همه ساله بخش‌هاي وسيعي از آنهادر نتيجه آتش‌سوزي از بين مي‌رود. اين پديده سالانه هزاران هكتار از درختان، درختچه‌ها وگياهان را طعمه خود مي‌سازد، بهطوريكهميانگين سالانه حريق در جنگل‌هاي جهان شش تا چهاردهميليون هكتار تخمين زده شده است. يكي از راه‌هاي مقابله با آتش‌سوزي جنگل‌ها، شناسايي نقاط بحراني آتش‌سوزي در جنگل‌هاي منطقه است. اين مهم ضرورت تحقيق در اين زمينه را در راستاي حفظ اين منابع ارزشمند آشكار مي‌سازد. منطقه حفاظت‌شده مانشت و قلارنگ در شمال استان ايلام و در بين سه شهرستان‌ ايلام، شيروان چرداول و ايوان قرار دارد. اين تحقيق براي پهنه‌بندي خطر آتش‌سوزي با استفاده از مدل تحليل شبكه‌اي و سيستم اطلاعات جغرافيايي در منطقه حفاظت‌شده مانشت و قلارنگ انجام شد. /p p class= dir= RTL strong مواد و روش‌ها: /strong مهم‌ترين عوامل موثر در فرآيند آتش‌سوزي جنگل با استفاده از تجربيات كارشناسان و پژوهشگران در مناطق مشابه، شامل 9 فاكتور از جمله تراكم پوششگياهي، بارش، دما، جهت شيب، شيب، فاصله از جاده، فاصله از روستا، ارتفاع و فاصله از آبراهه هستند. همچنين فرايندمدل‌سازي براي ارزيابي حساسيت خطر آتش‌سوزي جنگل در مدل تحليل شبكه‌اي در سه مرحله انجام شد. بدين ترتيب ساختار مدل در نرم‌افزار SuperDecisionsتشكيل شد. ماتريس مقايسات زوجي به كمك طيف 1 تا 9 انجام و سپس سوپرماتريس مربوطه تهيه شد. در نهايت وزن نهايي معيارها برآورد شد. /p p class= dir= RTL strong نتايج و بحث: /strong نتايج نهايي به‌دست‌آمده از تحقيق حاضر نشان داد كه وزن معيارهاي تراكم پوشش گياهي، بارش، دما، جهت شيب، شيب، فاصله از جاده، فاصله از روستا، ارتفاع و فاصله از آبراهه به‌ترتيب داراي مقادير 294/0، 226/0، 134/0، 121/0، 075/0، 051/0، 041/0، 029/0 و 025/0 هستند كه عامل تراكم پوشش گياهي، بارش، دما و جهت شيب بيشترين وزن را داشتند. درنهايت، با تلفيق اين لايه‌ها با توجه به وزن‌هاي به‌دست‌آمده، در محيط نرم‌افزارARC GIS نقشه‌ي پهنه‌بندي تهيه شد. نتايج تحقيق نشان داد كه مناطق با تراكم پوشش گياهي بالاي 50 درصد، جهت‌هاي جنوبي و شيب‌هاي بالاي 20 درصد مستعد خطر آتش‌سوزي هستند. همچنين جهت­هاي جنوبي و شرقي  براي دريافت بيشترين ميزان نور خورشيد مشخص شد.كه حدود 30 كيلومتر مربع (10 درصد) از مساحت كل منطقه در كلاس خطر خيلي زياد و 62 كيلومتر مربع (20 درصد) از مساحت منطقه در كلاس خطر زياد از نظر احتمال وقوع آتش‌سوزي قرار دارد. بنابراين، ضرورت دارد كه اقدامات لازم براي جلوگيري از وقوع آتش‌سوزي در اين مناطق صورت گيرد. /p p class= dir= RTL strong نتيجه ­گيري /strong :در پژوهش حاضر نقشه پهنه‌بندي در 5 كلاس خطر خيلي، كم، متوسط، زياد و خيلي زياد طبقه‌بندي شد و در نهايت نتايج حاصل نشان داد كه با توجه به نقشه حاصل از اجراي مدل، شيب‌هاي بالاي 20 درصد، جهت‌هاي جنوبي و شرقي و مناطقي كه تراكم پوشش گياهي آن بالاي 50 درصد است جزء مناطق با خطر زياد و خيلي زياد از نظر احتمال وقوع آتش‌سوزي هستند. بنابراين ضروري است كه در اين مناطق اقدامات لازم براي جلوگيري از احتمال وقوع آتش‌سوزي صورت گيرد. /p