تغييرات كاربري اراضي و ناپايداري در دامنه هاي جنوبي اكوسيستم البرز (مطالعه موردي: حوزه آبخيز دارآباد)

سابقه و هدف : رشد ساخت و سازها و استفاده هاي بي رويه از دامنه هاي جنوبي اكوسيستم البرز و حوزه آبخيز دارآباد منجر به رشد ناپايداري در اين محدوده شده، به طوري كه تداوم اين روند، نابودي اكوسيستم ياد شده را به دنبال خواهد داشت. هدف تحقيق حاضر، تعيين تغييرات كاربري اراضي و ناپايداري در حوزه آبخيز دارآباد مي باشد تا با شناخت اين ويژگي ها به بررسي روند ناپايداري در اكوسيستم محدوده مورد نظر پرداخته شود. مواد و روش ها : روش تحقيق مبتني بر روش توصيفي تحليلي است. در گردآوري داده ها از روش كتابخانه اي و در تحليل اطلاعات از روش فضايي (تحليل روند تغييرات كاربري اراضي بر اساس تصاوير ماهواره اي) و تكنيك دلفي بهره گيري شده است. به منظور تعيين تغييرات كاربري اراضي و ناپايداري در محدوده مورد مطالعه، از تصاوير ماهواره اي سري هاي زماني مختلف TM1990، ETM+ 2004 و IRS2014 در 4 كلاس پوشش گياهي، اراضي ساخته شده، اراضي باير و شبكه معابر استفاده شده است. با استفاده از تصاوير ماهواره اي و الگوريتم براوي a title= href= #_edn1 [i] /a و حداكثر شباهت a title= href= #_edn2 [ii] /a نيز به طبقه بندي نظارت شده و بارزسازي تصاوير ماهواره اي اقدام شده است. قلمرو تحقيق شامل محدوده دارآباد و جامعه آماري متشكل از 35 نفر از گروه خبرگان (متخصصان حوزه هاي جغرافيا، منابع طبيعي، و علوم محيطي) بوده است. نتايج و بحث : يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه از سال 1990 تا سال 2014، پوشش گياهي در محدوده مورد نظر روند كاهشي داشته و در مقابل بر اراضي ساخته شده، شبكه معابر و اراضي باير افزوده شده است. در سال 1990، بيش از 42 درصد منطقه به پوشش گياهي اختصاص داشت. اين در حالي است كه در سال 2014، به كمتر از 20 درصد كاهش يافته است. اراضي ساخته شده و معابر نيز كه در سال 1990، حدود 40 درصد از كل منطقه را شامل مي شدند، در سال 2014 به 5/61 درصد افزايش يافته است. اين روند نشان دهنده افزايش ناپايداري در سطح اكوسيستم منطقه مي باشد. نتيجه گيري : نتايج نشان مي دهد كه عوامل متعددي در ناپايداري حوضه آبخيز دارآباد تاثيرگذار بوده اند. اين عوامل در سه مولفه اكولوژيكي جغرافيايي، اقتصادي نهادي و اجتماعي فرهنگي قابل دسته بندي هستند. مولفه هاي اقتصادي نهادي با ضريب 5824/0 بيشترين تاثيرگذاري را در اين زمينه داشته اند. از جمله عوامل موثر در اين زمينه مي توان به بهره برداري بي رويه اكوتوريستي، فقدان يا ضعف سازوكارهاي نظارتي و استفاده از رانت هاي سياسي و اقتصادي در ساخت و ساز اشاره نمود.