ارزيابي پارامترهاي موثر بر هزينه ساخت لاينر رسي متراكم در محل هاي دفن پسماند شهري

سابقه و هدف: لاينر رسي متراكم‌شده يكي از مهمترين اجزاي خاك‌چال‌هاي دفن بهداشتي پسماند است كه اصلي‌ترين وظيفه آن محدود كردن نفوذ شيرابه ناشي از پسماند از كف محل دفن است. از آنجا كه هزينه سيستم لاينينگ بخش قابل‌توجهي از هزينه‌هاي يك محل دفن را در بر مي‌گيرد، لازم است طراحي لاينر رسي متراكم‌شده با در نظر گرفتن توامان ملاحظات محيط‌ زيستي و اقتصادي انجام شود كه مستلزم شناسايي عوامل موثر بر هزينه‌هاي ساخت لاينر رسي متراكم‌شده است. مواد و روش‌ها: با استفاده از رويكرد عملكردگرا، ضمن بررسي عوامل موثر بر عملكرد هيدروليكي لاينر رسي متراكم‌شده در جلوگيري از نفوذ شيرابه، چهار متغير شامل ارتفاع ترانشه دفن، عمر ترانشه دفن، قيمت زمين و فاصله از منبع قرضه خاك به‌عنوان متغيرهاي موثر بر هزينه ساخت لاينر رسي شناسايي و سناريوهاي مختلف براي بررسي هر كدام از عوامل تاثيرگذار تعريف شد. بر اساس شرايط موجود در اكثر خاك‌چال‌هاي كشور، تغييرات ارتفاع ترانشه بين 10 تا 30 متر، تغييرات طول عمر ترانشه بين يك ماه تا دو سال و تغييرات فاصله از محل قرضه بين صفر تا 100 كيلومتر در نظر گرفته شده است. در ادامه با استفاده از مدل كاليبره‌شده يك‌بعدي HYDRUS، ضخامت مناسب لاينر در سناريوهاي مختلف براي ترانشه دفن تعيين شده است و بر اساس آن، هزينه‌هاي مرتبط با ساخت لاينر رسي متراكم‌شده در سناريوهاي محتمل براي محل دفن پسماند برآورد شده است. نتايج و بحث: بررسي الگوي تغييرات هزينه‌ها نشان‌ مي‌دهد كه افزايش ارتفاع ترانشه دفن در بخش‌هاي مختلف منجر به كاهش هزينه‌هاي ساخت مي‌شود. اين در حالي است كه تغييرات هزينه ساخت لاينر در طول عمرهاي مختلف ترانشه، ابتدا روندي نزولي و در ادامه روند صعودي داشته است. ضمن آنكه روند تغييرات هزينه كل متاثر از تغييرات هزينه زمين و نشان‌دهنده اهميت قيمت زمين در ارزيابي هزينه‌هاي كلي احداث لاينر است. همچنين افزايش فاصله از محل قرضه منجر به افزايش چشمگير هزينه‌هاي ساخت لاينر رسي مي‌شود. از اين‌رو اگر خاك مناسب براي ساخت لاينر رسي در فاصله‌اي بيش از 100 كيلومتر از محل خاك‌چال موجود باشد، استفاده از لاينرهاي رسي ژئوسنتتيك صرفه اقتصادي بيشتري نسبت به لاينر رسي متراكم‌شده دارد. عمر ترانشه دفن متغيري است كه محدوديت كمتري براي طراح ايجاد مي‌كند بنابراين مي‌تواند با توجه به هزينه ساير بخش‌ها مقادير مختلفي براي آن لحاظ شود. نتيجه‌گيري: بررسي هزينه‌ها در بخش‌هاي مختلف ساخت لاينر رسي متراكم‌شده حاكي از آن است كه تغييرات پارامترهاي مختلف به شكل معني‌داري در تغييرات هزينه ساخت لاينر موثر بوده و براي تعيين حد بهينه براي هر پارامتر بايد با استفاده از يك مدل اقتصادي، توابع هزينه استخراج و نسبت به بهينه‌سازي آن در هر منطقه اقدام شود.