مديريت پايدار منبع هاي آبي در رشت از طريق كاربست مفهوم طراحي شهري حساس در برابر آب

lt;p class= a0 dir= RTL gt;سابقه و هدف: طراحي شهري حساس در برابر آب، مفهومي با هدف مديريت پايدار منبع­ هاي آبي است كه ايجاد ارتباط ميان برنامه‌ريزي، طراحي شهري و طراحي منظر با مديريت پايدار آب شهري را در دستور كار داشته و با بيان راه‌حل‌هاي طراحي با آسيب محيط زيستي كمتر، سعي در بازگرداندن چرخه طبيعي آب در شهر را دارد. اين مفهوم براي اولين بار در استراليا، در سال 1994 مطرح و پس از آن در كشورهاي مختلفي از جمله امريكا، آلمان، هلند، استراليا بكار گرفته شده است. با وجود اقبال شديدي كه اين مفهوم بويژه در پهنه­ هاي باران­خيز داشته و هرچند پهنه­ هاي وسيعي از ايران جزء اين حوزه­ ها بشمار مي­ آيند ولي تاكنون پژوهشي در مورد كاربست طراحي شهري حساس در برابر آب در ايران انجام نگرفته است. lt;/p gt; lt;p class= a0 dir= RTL gt;مواد و روش­ ها: اين پژوهش در گروه تحقيقات توصيفيكابردي قرار دارد. در مرحله اول به معرفي رويكرد طراحي شهري حساس در برابر آب پرداخته شده است و در مرحله بعد شاخص­ هاي اين رويكرد بعنوان يك رويكرد مديريتي يكپارچه در مديريت آب شهر باران­خيز رشت استخراج شده وسپس سنجش و تحليل مي ­شود و در نهايت، مبتني بر نتايج حاصل از توصيف شاخص ­ها و ارزيابي آن­ها، راهبردهايي براي بهبود وضعيت مديريت آب شهر رشت تدوين مي ­شود. از آنجا كه استخراج ابعاد و شاخص ها به مطالعه دقيق منبع ­ها و سند­ها بستگي دارد، گردآوري داده­ ها با مطالعه اسنادي انجام گرفته است و بمنظور استنباط تكرارپذير و معتبر بودن داده­ هايي كه از اسناد و مدارك به صورت متني استخراج شده­اند، روش تحليل محتوا بكار گرفته شده است. از آنجا كه شاخص ­ها به لحاظ وزني يكسان نيستند، پس از استخراج ابعاد و مولفه ­ها و شاخص ­هاي پرتكرار مديريت يكپارچه آب، از طريق روش تحليل محتوا، ضرايب اهميت هر يك از سطح­هادر سطح بالاتر از طريق پرسشنامه متخصصان (دلفي) به روش وزن­دهي نوساني ليكرتي پنج تايي محاسبه و در نهايت وزن هر يك از شاخص ­ها تعيين شده است. lt;/p gt; lt;p class= a0 dir= RTL gt;نتايج و بحث: بر اساس نتيجه پرسشنامه متخصصان، بعد محيط زيستي مهمترين بعد استخراج شده و دو شاخص بهداشت رودخانه­ هاي شهر و ميزان ذخيره آب باران به ترتيب با وزن ­هاي 0469/0 و 0463/0 ، بيشترين اهميت را در پايداري مديريت آب شهري دارند. در ادامه تحقيق، داده­ هاي جمع ­آوري شده از طريق مشاهده، پرسشنامه و استفاده از پايگاه داده­ هاي آماري، وضع موجود شهر رشت در قالب جدول سوات تحليل شد و با امتياز وزني عامل­ هاي دروني و بيروني، بر اساس ماتريس GOSP، راهبردهاي مناسب در گروه راهبردهاي انطباقي تدوين شدند و سپس از طريق ماتريسQSPM راهبردها اولويت­ بندي و در نهايت سياست ­هاي مناسب براي كاربست رويكرد طراحي شهري حساس در برابر آب در شهر رشت، تدوين شد. تبديل شبكه زيرساخت خاكستري شهر رشت به شبكه زيرساخت سبزآبي، بوم ­آشكاري زيرساخت­هاي سبز به جاي لوله ­كشي­ هاي زيرزميني، تغيير نگرش نسبت به رابطه بين آب، طبيعت و ساختمان­ ها و افزايش آگاهي شهروندان نسبت به چرخه طبيعي آب، رخ ندادن سيلاب در معابر بهنگام بارندگي ­ها، پاكيزگي رودخانه­ هاي زرجوب و گوهررود و تالاب­ ها و تبديل آن­ها به كريدورهاي سبز و فضاهاي گذران اوقات فراغت، افزايش پوشش گياهي از سقف­ ها تا نماها و تراس­ ها كه تأثير مثبتي بر درجه حرارت، كيفيت هوا، حيات وحش و سلامت روان خواهد داشت و كاهش مصرف آب شرب در مصرف­ هاي غير شرب تا پنجاه درصد (كاهش پنج ميليون ليتر آب شرب فقط از طريق جمع ­آوري آب خاكستري يا آب باران و مصرف آن در فلاش ­تانك­ هاي ساختمان­ ها)،از جمله سياست­ هاي حاصل از كاربست اين رويكرد در مديريت آب اين شهر است. lt;/p gt; lt;strong gt;نتيجه ­گيري: lt;/strong gt;رويكرد طراحي شهري حساس در برابر آب ، بعنوان عقب افتاده­ ترين رويكرد كاربست طراحي شهري براي مديريت پايدار آب شهري، از مديريت كيفيت رواناب­ هاي سطحي به سوي يك چارچوب وسيع­ تر براي يكپارچه‌سازي مديريت آب شهري در تركيب با طراحي شهري، تكامل يافته است و گواهي مي­ دهد كه امكان مديريت حضور آب در شهر مي ­تواند سيلاب­ها را از مصيبت به نعمت شهري بدل ساخته، ارزش ­هاي محيط زيستي، اجتماعي و اقتصادي درمحيط­ هاي شهري، بويژه شهرهاي باران­ خيز ايجاد نمايد.