ارزيابي اثرهاي احداث كارخانه توليد مس كاتد به روش كوره فلش در مجتمع مس سونگون

سابقه و هدف: به ‌منظوركاهش تاثير مخاطره هاي محيط زيستي، انجام ارزيابي هاي محيط زيستي براي تأسيس كارخانه‌هاي فرآوري و توليد فلزها يك ضرورت قانوني محيط زيستي است. هدف اين پژوهش ارزيابي اثرهاي محيط زيستي كارخانه مس كاتد سونگون به روش كوره فلش است تا ميزان سازگاري آن با محيط زيست بررسي و معرفي گردد.  بخش عمراني اين كارخانه در شمال استان آذربايجان شرقي و در مجاورت معدن مس سونگون در حال ساخت است. قرار گرفتن محل اجراي پروژه در مجاورت منطقه حفاظت شده ارسباران اهميت آن را از نظر تاثير بر محيط زيست اطراف دوچندان كرده است. مواد و روش ها: در اين مطالعه در گام نخست با توجه به وضعيت پروژه، داده ها و اطلاعاتي در زمينه ارزيابي اثرهاي محيط زيستي به وسيله ي كارشناسان مربوطه جمع آوري و سپس ماتريس لئوپولد ايراني (اصلاح شده لئوپولد) بعنوان روش ارزيابي انتخاب گرديد. در گام بعدي، فعاليت‌ها در مرحله تأسيس و بهره‌برداري و پارامترهاي محيط زيستي در هريك از محيط‌هاي فيزيكي، زيست شناختي و اجتماعي اقتصادي و فرهنگي پروژه تعيين شد. سپس فعاليت هاي پروژه و پارامترهاي محيط زيستي به ترتيب در ستون و رديف هاي اين ماتريس قرار داده شد.  اين ماتريس داراي سلول هايي است كه دو مقدار دامنه و بزرگي را در خود جاي داده اند. مقدار عددي دامنه 15 و مقدار عددي بزرگي 5+ تا 5 است. با حاصل ضرب دو عدد دامنه و بزرگي امتياز نهايي براي هر سلول به دست مي آيد كه اين امتياز مي تواند مثبت يا منفي باشد. با ميانگين گيري امتيازها براي هر رديف و ستون ماتريس ها امتيازهايي به دست مي آيد كه بر اساس  آن ها نتيجه گيري براي ماتريس صورت مي گيرد. نتايج و بحث: براي تصميم گيري در مورد اين ماتريس پنج حالت وجود دارد كه  اين حالت ها عبارت اند از تاييد يا رد پروژه، تاييد فقط با گزينه هاي اصلاحي يا تاييد فقط با گزينه هاي به سازي و حالت آخر تاييد با هر دو گزينه. نتايج ارزيابي ها نشان داد كه در حالت اصلي (بدون هيچ گونه اصلاح محيط زيستي)، ميانگين رده‌ بندي تاثير محيط زيستي در كمتر از 50 درصد موردها هم در رديف‌ها و هم در ستون‌ها كمتر از (3.1) بوده و در دو حالت اصلاح نسبي و كامل محيط زيستي ميانگين رده‌بندي فقط در 50 درصد موردها و فقط در رديف‌ها كمتر از (3.1) به دست آمد. در حالت اصلي پروژه در رده ارائه طرح‌هاي به سازي و گزينه‌هاي اصلاحي قرار گرفت كه نشان دهنده نبود امكان اجراي پروژه مس كاتد بدون كنترل اثرهاي محيط زيستي است. در گام بعدي امكان تائيد پروژه در دو حالت اصلاح نسبي و اصلاح كامل پارامترهاي محيط زيستي، به طور مجدد بررسي گرديد ولي نتايج محاسبه ها مجدد و با درنظرگرفتن اقدام هاي نسبي براي كنترل تاثيرات محيط زيستي، آلاينده هايي كه منجر به توليد گاز، باطله ها و پساب هاي مضر و خطرناك مي شوند، امتيازهاي منفي شان تعديل نشده و همچنان باقي مي ماند. نتيجه گيري: ارزيابي محيط زيستي تأسيس كارخانه فرآوري مس كاتد به روش كوره فلش به خاطر حجم وسيع آلودگي هايي كه در اين روش وجود دارد حتي پس از انجام دو مرتبه اصلاح هاي محيط زيستي (نسبي و كامل) رد شد. بنابراين پيشنهاد مي شود مسئولان مربوطه امكان استفاده از ساير روش هاي توليد مس كاتد نظير روش هاي هيدرومتالوروژي و روشي كه اخيرا معرفي شده است (SKS) را نيزمورد ارزيابي قرار دهند.