حقوق محيط زيست در دور آنتروپوسِن (نوانساني)

سابقه و هدف: در سالهاي گذشته، كارگروه آنتروپوسن، به سرپرستي يان زالاشوويچ، با انتشار مقاله هاي زياد، مهم ترين نقش را در تعريف و توجيه دور آنتروپوسن (نوانساني) از منظر علوم تجربي داشته است. ويداس از جمله مهم ترين نويسندگاني است كه درباره ي ارتباط ميان دور آنتروپوسن با حقوق بين الملل مطالبي را به نگارش درآورده است. پژوهش كنوني با هدف بيان مطالب بنيادين در اين زمينه و توسعه ي مفاهيم مرتبط با حقوق محيط زيست در عصر جديد انجام شده است كه پيشينه اي در مقاله ها با زبان فارسي ندارد. همچنين، مقاله ي حاضر به دنبال نشان دادن رابطه ي قوي ميان يافته هاي علوم پايه و اصول كليّ حقوق محيط زيست است. مواد و روش ها: در اين مقاله، واپسين يافته هاي علمي در كنار رويكردهاي نوين حقوقدانانِ محيط زيست مورد بررسي قرار مي گيرد. تغييرات محيط زيستي اخير در سطح جهان، نشان مي دهد كه زمين احتمالاً وارد يك «دورِ » زمين شناختي نوين، زيرِ سلطه ي انسان شده است. دو موضوع تنوّع زيستي و تغييرات اقليمي، مهم ترين بخش هايي هستند كه حقوق محيط زيست در عصر نوين از آن ها حمايت مي كند. زيرا به شدّت از آثار منفي دگرگوني بوم سازگان كره زمين در آنتروپوسن آسيب ديده اند. نتايج و بحث: بسياري از حقوقدانان، موضوع هاي حقوق محيط زيست و حكمراني را محصول دور پايدار هولوسن مي دانند كه در آن، درك رابطه ي انسان و محيط زيست ساده تر به نظر مي آمد و مركزيت انسان و دولت ها كم كم در آن تثبيت گرديده است. در حالي كه در دور آنتروپوسن، پايداري و قابليت پيش بيني كمتري وجود دارد و براي بازگرداندن يكپارچگي به محيط زيست زمين، رويكرد «بوممركز » بايد جاي رويكرد مبتني بر «محوريت انسان يا دولت ها » را در قوانين و معاهدات بگيرد. نتيجه گيري: يكي از اصولي كه در عصر كنوني بايد در حقوق بين الملل مورد تأكيد قوانين بين المللي باشد، پذيرش «مسؤوليت » براي حفظ يكپارچگي محيط زيست زمين است. اگر اصلِ «حاكميت دائمي دولت ها بر منابع طبيعي خود » يك قاعده ي آمره در حقوق بين الملل دانسته شود، بايد، در مقابل، «مسؤوليت دولت ها بر حفاظت از منابع طبيعي » و يا «حفظ يكپارچگيِ بوم شناختي » نيز تكليفي جدّي براي آن ها به شمار بيايد. پيشنهاد مي شود اعلاميه اي در زمينه ي اصول بنيادين حقوقِ محيط زيست ارائه شود تا در آن، اصول راهنماي بشر در زمينه ي حقوق و تكاليفاش در ارتباط با محيط زيست در عصر حاضر تدوين گردد.