كاربرد فرايند تحليل شبكه اي و منطق فازي (ANPFUZZY) در شناسايي منطقه هاي توسعه گردشگري طبيعت در شهرستان دنا

سابقه و هدف گردشگري طبيعت (اكوتوريسم) نوعي از گردشگري است كه بر جاذبه هاي طبيعي تاكيد دارد و ويژگي محوري آن، ارتباط با طبيعت و وابستگي به مفهوم توسعه پايدار، ايجاد موقعيت هاي آموزش، بوم شناسي و قدرشناسي نسبت به مادر زمين است. با توجه به مفهوم توسعه گردشگري طبيعت پايدار، ارزيابي توان اكولوژيك و شناسايي ظرفيت هاي طبيعي هر منطقه به همراه برنامه ريزي صحيح مي تواند منجر به بهره برداري پايدار و مستمر از عرصه هاي طبيعي و در عين حال رفع محروميت، ايجاد اشتغال و كسب درآمد شود. شهرستان دنا در شمال استان كهگيلويه و بويراحمد با مساحتي بالغ بر ۱۵۷۷ كيلومتر مربع به دليل برخورداري از پديده هاي نادر و ارزشمند طبيعي از قابليت و پتانسيل بالايي در زمينه گردشگري طبيعي برخوردار است كه مي‌تواند بعنوان چشم اندازي زيبا در همه فصل هاي سال پذيراي گردشگران و دوست داران طبيعت قرار گيرد. مواد و روش ها روش هاي تصميم گيري چند معياره (MCDM) اين امكان را فراهم مي آورد كه معيارهاي گوناگون بطور همزمان در تعيين بهترين گزينه و مناسب ترين شرايط به كار گرفته شوند. فرآيند تحليل شبكه اي (ANP) يكي از روش هاي تصميم گيري چند معياره با ساختار غير خطي و روابط دو سويه است. در اين مطالعه پس از بررسي روابط بين شاخص هاي مختلف توسعه گردشگري طبيعت و تعيين وزن نسبي آن ها با استفاده از فرآيند تحليل شبكه اي، اقدام به شناسايي منطقه هاي پتانسيل توسعه اكوتوريسم با استفاده از روش تركيب خطي وزن دار (WLC) شد. اغلب همراه با روش WLC، تئوري مجموعه هاي فازي به منظور استاندارد كردن شاخص ها به كار مي رود. نتايج و بحث بر اساس ساختار مدل تصميم گيري فرآيند تحليل شبكه اي، شاخص حساسيت به وقوع زمين لغزش با وزن نسبي ۳/۰ و جهت جغرافيايي با وزن نسبي ۰۱۴/۰ به ترتيب بيشترين و كمترين اهميت را در مورد شناسايي منطقه هاي پتانسيل توسعه گردشگري طبيعت در منطقه مورد مطالعه داشته اند. بر اساس استخراج وزن نسبي ۱۷ شاخص گردشگري طبيعت و تلفيق آن ها به روش تركيب خطي وزن دار، بيشترين مساحت كلاس هاي گردشگري طبيعت به ترتيب به كلاس شايستگي تا حدي مناسب (S۲)، نسبتا مناسب (S۳)، كاملا مناسب (S۴) و نامناسب (S۱) اختصاص يافته است. نتيجه گيري در بيشتر تصميم گيري ها مديران به جاي يك سنجه، خواستار بهينه كردن چندين سنجه هستند. بديهي است كه اين سنجه ها بدليل داشتن مقياس هاي مختلف با هم قابل مقايسه نبوده و حتي در برخي مسئله ها با يكديگر متضاد مي باشند به طوري كه افزايش يك سنجه سبب كاهش سنجه ديگر مي شود. بنابراين در تصميم گيري با معيارهاي چندگانه بطور معمول مديران به دنبال گزينه اي هستند كه بيشترين مزيت را براي همه معيارها بيان كند. در روش وزن دهي AHP، وابستگي معيارها، سنجه ها و گزينه ها بصورت خطي و از پايين به بالا يا بالا به پايين است. در اين مطالعه مشخص شد كه وابستگي سنجه هاي موثر بر توسعه گردشگري طبيعت دو طرفه و تشكيل يك شبكه يا سيستم غير خطي (سيستم بازخور) را مي دهد كه در اين صورت براي محاسبه وزن عنصر ها بايد از تئوري شبكه ها استفاده كرد. همانند ديگر تحقيق هاي گذشته نتايج اين تحقيق نيز نشان داد كه استفاده همزمان از منطق فازي و روش ANP در تعيين ارجحيت و وزن معيارها نسبت به يكديگر شرايط منطقي تر و انعطاف پذيرتري را براي ارزيابي به روش WLC فراهم مي كند. مقايسه نتايج اين پژوهش با ديگر مطالعات نشان داد كه سنجه هاي اثرگذار بر توسعه اكوتوريسم در منطقه هاي مختلف متفاوتند.