ضرورت تصحيح دوباره ديوان حكيم حاج ملّا هادي سبزواري

حكيم حاج ملّا هادي سبزواري متخلّص به «اسرار»، فيلسوف بنام قرن 13 در سال 1212 هجري در سبزوار چشم به جهان گشود. او ازجمله حكيماني است كه در عصر خود مراتبي را در حكمت نظري و عملي كسب كرد. در شهود و عرفان به مرحله‌اي عالي دست يافت و در عالم عرفان و معرفت خوش درخشيد. آثار فراواني در فلسفه و حكمت تأليف و تصنيف كرده ‌است و نيز ديوان شعري از خود به جاي گذاشت كه دربردارنده نكته‌هاي ظريف و زيباي عرفاني، فلسفي، حكمت و وجد و شور و حال است. ديوان اشعار او تاكنون چند ‌بار به چاپ رسيده، اما هيچ‌يك با معيارهاي علمي تصحيح انجام نشده است؛ درواقع در هيچ‌يك از اين چاپ‌ها، روش كار مشخص نيست و بر خواننده و پژوهشگر مبهم است كه مصحّحان براساس كدام نسخه يا نسخ، كار تصحيح را انجام داده‌اند؛ بعضي از اين چاپ‌ها (همانند چاپ حسن امين) نيز كاملاً ذوقي است. نگارندگان در اين مقاله كه تصحيح را بر مبناي نسخه اساس انجام داده‌اند، برآن‌اند تا مطابق سه دست‌نويس ـ يكي از آنها نسخه‌اي نويافته است ـ چاپ‌هاي ديوان را بررسي كنند و نواقص و نارسايي‌هاي هركدام را نشان دهند. نويسندگان مي‌كوشند تا اثبات كنند آنچه تاكنون با نام تصحيح ديوان حاج‌ ملّا هادي سبزواري چاپ شده است، درخور اعتماد نيست؛ زيرا اشكالات فراواني دارد كه در متن به آن اشاره مي‌شود؛ درنتيجه لزوم تصحيح دوباره ديوان گريزناپذير است. بديهي است با تصحيح و چاپ دوباره اين اثر، متني منقّح و نزديك به متن منظور شاعر، در اختيار خوانندگان و پژوهشگران قرار خواهد گرفت.