شناسايي عوامل موثر در وقوع صيد غيرقانوني ماهيان خاوياري در بخش جنوب غربي درياي خزر

بهره ­برداري بيش از حد و غيرقانوني از منابع آبزي به ­خصوص ماهيان خاوياري به­عنوان ارزشمندترين ماهيان درياي خزر تهديدي بسيار جدي در حفاظت و نگهداري دراز مدت از آنهاست. با توجه به اهميت حفظ ذخاير ماهيان خاوياري، انجام مطالعه روي علل اصلي ارتكاب صيد غيرقانوني به­ عنوان روش صيد كنترل نشده و غير استاندارد توسط صيادان اجتناب ناپذير است. در اين پژوهش، از روش پيمايش ميداني و به كمك ابزار پرسشنامه و مراجعه حضوري پرسشگر داده­ ها به ­دست آمد. براي تعيين روايي پرسشنامه­ ها از چند تن از كارشناسان صاحب نظر و براي تعيين پايايي نيز از روش آلفاي كرونباخ استفاده شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول كوكران برآورد شد و سپس اطلاعات مورد نياز با تكميل تعداد 201 پرسشنامه بر اساس طيف ليكرت، در بين صيادان قانوني و غيرقانوني استان گيلان در خلال بهار و تايستان 1395 توزيع و به سوالات مرتبط با علل اجتماعي، اقتصادي، صيادي و حفاظت شيلاتي پاسخ داده شد. تجزيه و تحليل داده­ هاي پرسشنامه با استفاده از مدل لاجيت انجام شد. نتايج نشان داد كه از ميان علل اجتماعي و اقتصادي، ارتباط معني ­داري بين ميزان مطالعه، ميزان درآمد و رضايت از درآمد با احتمال انجام صيد غيرقانوني وجود داشت (0/05 P)؛ به ­طوري كه افرادي كه از سطح درآمد كمتري برخوردار بوده، رضايت شغلي و درآمدي نداشته و ميزان مطالعه كمتري داشتند احتمال اقدام به صيد غيرقانوني در بين آنها به طور معني­داري بيشتر بود (0/05 P). همچنين، صياداني كه فاقد گواهينامه قايقراني بوده، ارزش كمتري براي حفاظت از آبزيان قائل بوده؛ از دام گوشگير استخواني و ساير دام ­هاي غير استاندارد در عمق بيشتر اقدام به دام­ گذاري نمودن به طور معني­ داري مرتكب انجام صيد غيرقانوني شدند. در مجموع، به ­نظر مي ­رسد احتمال وقوع صيد غيرقانوني با طيف خاصي از مولفه ­هاي اجتماعي، اقتصادي، حفاظتي و شيلاتي ارتباط نزديكي دارد و اين يافته ­ها مي­ تواند در مديريت شيلات جهت پيشگيري صيد غيرقانوني مفيد واقع شود.