قدرت نامتناهي خداوند و قاعده الواحد

فيلسوفان در تفسير نحوه پيدايش عالم از ديرباز به اين باور رسيده‌اند كه از يك امر واحد و بسيط به معناي واقعي، جز يك چيز پديد نمي‌آيد؛ زيرا صدور كثرت از يك مصدر بسيط، مستلزم تعدد جهات و نشانه تركيب در ذات آن خواهد بود كه با وحدانيت و بساطت خالق جهان منافات دارد. اين يكي از مهم‌ترين دلايل فلاسفه بر اثبات قاعده الواحد است كه با عنوان «الواحد لايصدر عنه الا الواحد» بيان مي‌شود. برخي از متكلمين مانند غزالي و فخررازي، مفاد اين قاعده را موجب محدوديت در قدرت خداوند دانسته‌اند كه مي‌تواند با كفر برابري كند؛ زيرا براهين ديگري حاكي از قدرت نامحدود و مطلق خداوند است. به همين جهت آنان تلاش كرده‌اند ادله فلاسفه را مخدوش سازند. اما فلاسفه معتقدند اين مسئله حاصل برهان است و در عين حال با قدرت مطلق خداوند ناسازگار نمي‌خوانند؛ زيرا مطابق اصل عليت و سنخيت، تمام موجودات با واسطه يا بي واسطه به ذات حق منتسب مي‌شوند. به نظر مي‌رسد با عنايت به مباحثي مانند بسيط الحقيقه و فقر وجودي ممكنات، و همچنين تعيين مصداق حقيقي صادر اول، ناسازگاري قاعده الواحد با قدرت الهي كه مورد ادعاي متكلمين است، قابل رفع باشد.