رويا انگاري وحي؛ لوازم و پيامدها

نظريه رويا انگاري وحي، يكي از عمده ترين شبهاتي است كه پيرامون مساله وحي مطرح شده است. در مقاله حاضر با تجزيه و تحليل اين نظريه به مسائل محتمل آن، ابتدا ماهيت نظريه مذكور به جهت مباني و لوازم آن، تبيين و در ادامه مورد سنجش قرار گرفته است. مبناي اصلي تاكيد بر نقش روايتگري پيامبر| و نفي مخاطب بودن ايشان در نزول وحي است. مدعي اين نظريه با تاكيد بر بشري بودن منشاء قرآن، زبان آن را از جنس رويا و مكاشفه مي داند. وي در نهايت با اذعان به تكلف تفاسير موجود به ضرورت گذار از تفسير به تعبير قرآن معتقد مي شود. در قسمت دوم مقاله، نظريه رويا انگاري به جهت لوازم و پيامدهاي ناسازگار و متناقض آن مورد بررسي قرار گرفته است. از جمله اين لوازم كه به ساحت قدسي پيامبر بازگشت مي كند؛ جواز اتهام كذب و جهل ايشان در حين روايت روياهاي قدسي خويش است. لازمه ديگر نيز ترديد در ادعاي نبوت و رسالت حضرت ختمي مرتبت و نهايتا غفلت از وحدت سامع و قائل و اتهام توهم دوگانگي پيامبر عظيم الشان است. بخش ديگري از اين لوازم متناقض نيز به كلام الهي بازگشت مي كند. نظريه رويا انگاري  نه تنها جامعيت دستوري و محتوايي قرآن را انكار مي كند؛ بلكه مستلزم سخافت حداكثري آن نيز خواهد بود. همچنين به جهت اينكه قرآن تجربه عرفاني پيامبر لحاظ شده؛ محتمل است روايت پيامبر از روياي خويش مشوب به ابهام و تناقض از نوع شطح باشد كه مسلما تهافتي آشكار خواهد بود.