بررسي تطبيقي رهيافت آيت‏الله جوادي آملي و دكتر نصر در علم ديني تمدن ‏ساز

مسئله علم ديني در دهه‌هاي اخير در ميان محققان و پژوهشگران داخلي موافقان و مخالفاني داشته است. در ميان موافقان نيز نظر يكساني وجود ندارد. در اين بين مي‌توان به دو رهيافت علم ديني در متن فرهنگ، سنت و تمدن اسلامي و علم ديني شمول‌گراي عقل و نقل‌محور اشاره كرد. اگرچه بين اين دو ديدگاه اشتراكاتي وجود دارد؛ اما مباني و مؤلفه‌ها و نتايج هريك متفاوت از ديگري است. ديدگاه اول علم ديني را بازگشت به سنت و تمدن اسلامي در اعصار گذشته مي‌داند و احياء آن تمدن را در واقع احياء علم ديني مي‌داند. اين ديدگاه علوم جديد غربي را يكسره در تعارض با جهان‌بيني اسلامي دانسته و بر اين باور است كه كارآيي خاصي در تمدن نوين اسلامي نخواهند داشت. ديدگاه دوم بر اين باور تأكيد دارد كه علم ديني از عناصر كليدي تمدن نوين اسلامي خواهد بود. علوم جديد غربي نيز در اين تمدن كارآيي خواهند داشت. نظرگاه اخير با تعميم حجيت عقل از عقل تجريدي به نيمه تجريدي، بر داده‌هاي تجربي هم مهر تأييد زده و براي آن اعتبار قائل مي‌شود. يافته اصلي تحقيق آن است كه بنابر رويكرد اول، علم ديني ظرفيت محدودي در تمدن نوين اسلامي خواهد داشت؛ چراكه علوم جديد غربي در تعارض با دين اسلام است. اما در رويكرد دوم در عين توجه به ميراث گذشتگان، علوم موجود در غرب نيز در شكل‌دهي به تمدن اسلامي نقش خواهند داشت. در اين تحقيق با رويكرد توصيفي، تحليلي و تطبيقي به رهيافت هريك به علم ديني تمدن‌ساز اشاره خواهيم كرد.