كنترل زيستي قارچ فوزاريوم اكسيسپوروم فرم اختصاصي ليكوپرسيسي و القاي آنزيم دفاعي فنيل‌آلانين‌آمونيالياز در گوجه‌فرنگي توسط جدايه‌هاي آنتاگونيست تريكودرما و باسيلوس

سابقه و هدف:در اغلب كشورها به ويژه ايران، بيماري پژمردگي آوندي فوزاريومي از عوامل اصلي محدود ‌كننده توليد گوجه‌فرنگي است. باتوجه به تأثير نامناسب كاربرد تركيبات‌ شيميايي بر سلامت، مطالعه راهكارهاي جايگزين براي كنترل بيماري حائز اهميت است. اين پژوهش با هدف ارزيابي قابليت برخي جدايه‌هاي بومي قارچ تريكودرما و باكتري باسيلوس در كنترل‌ زيستي قارچ فوزاريوم اكسيسپوروم فرم اختصاصي ليكوپرسيسي انجام شد.   مواد و روش‌ها: بازدارندگي از رشد ميسليوم‌هاي قارچ بيمارگر فوزاريوم توسط جدايه‌هاي تريكودرما و باسيلوس در محيط‌ كشت سيب‌زميني دكستروز آگار مورد ارزيابي قرار گرفت. همچنين قابليت كلونيزاسيون اين جدايه‌ها نيز بررسي شد. تأثير كاربرد مجزا و توأم جدايه‌هاي آنتاگونيست بر شاخص شدت بيماري پژمردگي آوندي فوزاريومي وبرخي عوامل رشدي گوجه‌فرنگي تعيين گرديد. همچنين پتانسيل جدايه‌هاي ياد شده در القاي آنزيم ‌دفاعي فنيل‌آلانين‌آمونيالياز در گياهچه‌هاي آلوده به بيمارگر فوزاريوم بررسي شد.   يافته‌ها:عوامل بيوكنترلي درجات مختلفي از بازدارندگي رشد فوزاريوم را نشان دادند. جدايه‌هاي تريكودرما با بازدارندگي قابل‌توجه (72.06% و 69.16%)، در مهار بيمارگر موفق‌‌تر عمل كردند. اين جدايه‌ها كلونيزه ‌كننده‌هاي قدرتمند بيمارگر نيز بودند. آنتاگونيست‌ها با سطوح متفاوت بر شاخص شدت بيماري تأثيرگذار بودند. تيمارهاي مجزا و تركيبي جدايه‌هاي تريكودرما در مقايسه با باسيلوس، در كاهش شدت بيماري و بهبود عوامل رشد مؤثرتر بودند. سطح فعاليت آنزيم فنيل‌آلانين‌آمونيالياز نيز در تيمارهاي تريكودرما در مقايسه با شاهد (فوزاريوم) افزايش يافت. كاربرد هم زمان اين جدايه‌ها در مقايسه با تيمار مجزا در القاي آنزيم موثرتر بود.   نتيجه گيري: در اين پژوهش جدايه‌هاي آنتاگونيست تريكودرما عملكرد موفقي در مهار بيمارگر داشتند، از اين رو كاربرد اين جدايه‌ها به عنوان عواملي با تأثيرات چند جانبه مي‌تواند در كنترل‌ زيستي بيماري پژمردگي آوندي فوزاريومي گوجه‌فرنگي كارآمد باشد.