نهادهاي آموزشي خراسان در عهد عباسيان با تكيه بر عصر خلافت مأمون ( 198 - 218 ه ق )

رونق فرهنگي عصر اول عباسي، اقتدار و تسامح نسبي خلفا و دولت‌مردان اين عصر و شرايط اقتصادي و اجتماعي حاكم بر قلمرو اسلامي، زمينه‌هاي بهره‌گيري مسلمانان را از ميراث فرهنگي ديگر ملل، مانند نهادهاي آموزشي هموار كرد و امكان تحقق بخشي از آموزه‌هاي اسلامي را در علم‌آموزي و مدنيت فراهم آورد. در اين ميان خراسان داراي جايگاهي ويژه بود و با توجه به عوامل و زمينه‌هاي زير در عرصه علم و آموزش، رشدي فراوان يافت و مراكز آموزشي نوظهوري در آنجا پديد آمدند. عواملي مانند جايگاه ويژه خراسان در تكوين و تحكيم قدرت بني‌عباس، استقرار و تعلق خاطر مأمون به اين منطقه، علاقه‌مندي مأمون به علم، حضور امام علي بن موسي(ع)در اين منطقه و نقش ايشان در فعاليت‌هاي علمي و سرانجام موقعيت ويژه اقتصادي، اجتماعي و سياسي خراسان كه با پيدايش حكومت‌هاي محلي بر ظرفيت‌هاي آن افزوده شد در اين امر تأثير فراواني داشتند. بررسي سير تحول علمي و آموزشي خراسان با تأكيد بر جايگاه مراكز آموزشي عصر امارت و خلافت مأمون و واكاوي تأثيرگذاري شرايط سياسي بر آن، به ويژه سهم دولت‌مردان اين عصر، مسئله‌اي است كه مقاله حاضر با رويكرد توصيفي تحليلي و با تكيه بر منابع دست اول در پي تبيين آن است.