بررسي بعد فركتالي چاله بيجار با تأكيد بر تغييرات سطح اساس

غييرات سطوح اساس از مهم‌ترين عوامل ناتعادلي فرم‌ها و فرايندهاي در حوضه‌هاي آبريز است. حوضه آبريز قزل‌اوزن از زيرحوضه‌هاي درياي خزر، در طي كواترنري به‌شدت تحت تأثير نوسانات سطح اساس بوده است. براي بررسي ژئومورفولوژيكي اين اثرات در سراب قزل‌اوزن، با استفاده از نرم‌افزار GIS و نقشه‌هاي توپوگرافي و زمين‌شناسي آبراهه‌ها و ليتولوژي رقومي گرديد و با توجه به شواهد تغييرات سطح اساس (اسارت و انحراف رودخانه‌ها و آبراهه‌هاي شعاعي همگرا) محدوده‌ي ژئونرون بيجار شناسايي شد. با استفاده از تئوري هندسه فراكتال و روش رتبه‌بندي هورتن استرالر، نسبت انشعاب، طول آبراهه‌ها و بعد فركتالي زيرحوضه ها محاسبه گرديد. آثار تغييرات سطوح اساس محلي، به‌صورت سطوح تراكمي در 6 زيرحوضه انگوران چاي، حسن‌آباد ياسوكند، يول كشتي، قروه و دهگلان، گرماب و سجاس‌رود شناسايي و تجزيه‌وتحليل شد. در اطراف چاله بيجار 3 تراس درياچه‌اي در ارتفاع 1561، 1540 و 1515 متري مشاهده گرديد درحالي‌كه در مركز چاله فرايند كاوشي غلبه دارد. عدد 12/2 بعد آشوبناكي (فركتالي) حوضه‌ي آبريز بيجار، دال بر شرايط تقريباً متعادل شبكه‌ي آبراهه‌اي در كل حوضه است كه نشان‌دهنده متوقف شدن فرسايش قهقرايي در سرشاخه‌هاي رتبه‌ي يك است. در دو زيرحوضه يول كشتي و قروه دهگلان با بعد فركتالي كمتر از 2 دال بر ضريب انشعاب بيشتر نسبت به مساحت حوضه است؛ در سر آب زيرحوضه‌هاي انگوران چاي، سجاس‌رود و گرماب سرشاخه‌ها قادر به شكل‌گيري و عقب‌نشيني هستند. زيرحوضه حسن‌آباد ياسوكند با بيشترين عدد فركتالي در بين زيرحوضه‌ها (25/3) به بيشترين حد تعادل خود رسيده و كمترين فرسايش قهقرايي در سرشاخه‌هاي آن مسلط است. بررسي رابطه‌ي بين بعد فراكتال نسبت انشعاب با مساحت حوضه‌هاي موردمطالعه دال بر يك رابطه‌ي معكوس و منفي است.