محافظه‌كاران و آموزه حقوق بشر اسلامي

از هنگام تصويب اعلاميه جهاني حقوق بشر گام‌هاي بسياري در راستاي فراگيرشدن آن برداشته شده و اديان و مكاتب ناگزير از موضع گيري در برابر آن شده‌اند. جريان‌هاي فكري اسلامي و انديشمندان مسلمان نيز با رويكردهاي متفاوتي به اين پديده نگريسته و آموزه‌هاي گوناگوني را طرح كرده اند كه حقوق بشر اسلامي يكي از رايج‌ترين و برجسته‌ترين آن‌ها است. هرچند اين آموزه در چارچوب گفتمان‌هاي مختلف، معناها و تفسيرهاي متفاوتي يافته است و طيفي گسترده از برداشت‌ها را در برمي‌گيرد ولي تفسير محافظه كارانه از آن بيشترين ناسازگاري را با حقوق بشر مدرن دارد. اين رويكرد درپي ارائه صورتبندي خاصي از حقوق بشر است كه با برداشت‌هاي سنتي از تعاليم و ارزش‌هاي اسلامي سازگار باشد. اين تفسير بر پيش فرض‌هايي استوار است كه مهم‌ترين آن‌ها امكان حقوق بشر ديني است. نوشتار حاضر در پي تحليل شرايط امكان اين آموزه و دشواري‌هايي است كه فرا روي آن وجود دارد. از ديدگاه اين نوشتار حقوق بشر اسلامي در معناي خاص گرايانه و محافظه كارانه اش كه مرز‌هاي جدي و روشني با برداشت پذيرفته شده از حقوق بشر در جهان مدرن دارد، با ناسازواري روبرو است.