برآورد فرسايش و رسوب در حوزه آبخيز زيارت، گرگان با استفاده از سزيم 137

بوم‌سازگان جنگل‌هاي هيركاني به‌عنوان يكي از ذخيره‌گاه‌هاي جانوري و گياهي در دهه‌هاي اخير مورد تغيير كاربري غيراصولي و درنتيجه تخريب شديد واقع‌شده است. استفاده از راديونوكلوئيد ريزشي، به‌خصوص عنصر سزيم137 يكي از روش‌هاي قابل‌اعتماد در تعيين فرسايش خاك است. هدف از اين پژوهش، برآورد نرخ فرسايش خاك در ارتفاعات جنگل‌هاي هيركاني با استفاده از عنصر راديواكتيو سزيم 137 در حوزه آبخيز زيارت است. به اين منظور ابتدا ميزان موجودي عنصر سزيم137 در سه كاربري جنگل، مرتع و كشاورزي محاسبه شد. سپس با استفاده از مدل توازن جرمي II براي مناطق كشاورزي و مدل انتقال و پخش براي مناطق غير كشاورزي ميزان فرسايش و رسوب هركدام از كاربري‌ها مشخص شد. هم‌چنين با استفاده از آزمون آماري تحليل واريانس (ANOVA) تأثير كاربري اراضي بر نرخ فرسايش و رسوب و ذخيره كربن آلي بررسي شد. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده، ميانگين موجودي سزيم 137 در كاربري‌هاي جنگل، مرتع و كشاورزي به ترتيب 575، 286 و 258 بكرل بر مترمربع است. اراضي كشاورزي با ميزان 39.8 و اراضي جنگلي با 5.2 تن در هكتار در سال، به ترتيب بالاترين و پايين‌ترين ميزان نرخ فرسايش را به خود اختصاص دادند. همچنين، همبستگي مثبت بين نرخ فرسايش و رسوب و ذخيره كربن آلي وجود دارد. نتايج اين تحقيق مي‌تواند در راستاي مديريت پايدار حوزه آبخيز زيارت مورداستفاده قرار گيرد.