نقش محيط و فرهنگ در شكل گيري آرامگاه هاي دوره اسلامي در حاشيه جنوبي درياي خزر

يكي از بناهاي آييني و متبركه در دوران اسلامي ايران آرامگاه افراد داراي كرامات الهي است كه به دليل قداست بعد از مساجد از اهميت ويژه اي نزد مردم برخوردارند. حال آن كه در حاشيه جنوبي درياي خزر به دلايل تاريخي ، جغرافيايي و فرهنگي تعداد اين بناها بيشتر از ساير نقاط ايران است. بنابراين هدف از اين پژوهش ابتدا شناخت ويژگي هاي معماري اين گونه بناها و سپس مشخص كردن تفاوت و تشابهات آنها با در نظر گرفتن نقش محيط و فرهنگ در اين خطّه است بنابراين پرسش اين تحقيق به اين صورت است كه معماري آرامگاه هاي دوران اسلامي در حاشيه جنوبي درياي خزر داراي چه ويژگي هايي است و محيط و فرهنگ چه نقشي در شكل گيري آنها دارد ؟ در اين پژوهش از روش تحقيق توصيفيتحليلي استفاده شده است . نمونه ها 127 مورد بوده كه از بين آنها 16 مورد كه نمايانگر نمونه هاي متداول است انتخاب گشته تا به توان ويژگي آنها را به جامعه آماري نسبت داد. اين نمونه ها از نظر محوطه ، پلان و فضا ، كالبد و شكل بيروني به همراه تزيينات ، مصالح و روش ساخت به روش مقايسه تطبيقي بررسي شده اند. نتيجه پژوهش نشان مي دهد ، با اينكه استان هاي گيلان و مازندران در يك خطه قرار دارند اما با توجه به رواج بقاع نيمه بسته با ديوار مشبك چوبي و بقاع نيمه باز يا فاقد ديوار به دليل باورهاي مذهبي ، معيشت شيباني و اقليم در غرب گيلان ، بقاع ايوان دار با اتاق تدفين بسته در شهرهاي نزديك به شرق در غرب گيلان مانند شهر هاي رشت ، لشت نشاء و فومن و در شهرهاي شرقي گيلان به دليل آداب مذهبي و شرايط اقليمي ، وجود بقاع چهار و هشت ضلعي گنبدي در بخش كوهستان جنوب غربي و شرقي گيلان يعني بخش هاي رودبار ، عمارلو و ديلمان به دليل شرايط جغرافيايي و همجواري با مناطق ديگر همانند قزوين و زنجان ، رواج آرامگاه هاي برجي در مازندران به دليل عرف و باورهاي مردم همچنين شرايط اقليمي كه البته در بخش غربي و شرقي اين استان نيز تفاوت هايي وجود دارد ، همچنين نمونه هاي ايوان دار دوره قاجار در غرب و شرق مازندران ؛ معماري آرامگاه هاي دوره اسلامي در مناطق مختلف اين دو استان تحت تاثير عوامل محيطي مثل اقليم و موقعيت جغرافيايي وعوامل فرهنگي همانند باورها و آداب مذهبي و عرف جامعه متفاوت هستند. lt;br / gt; lt;br / gt; lt;strong gt;* اين مقاله برگرفته از رساله دكتري معماري آقاي علي رحمتي زاده با عنوان نقش محيط و فرهنگ در شكل گيري بناهاي آييني و متبركه در حاشيه درياي خزر با راهنمايي آقاي دكتر حسين سلطان زاده و مشاوره آقايان دكتر ايرج اعتصام و دكتر سيد مصطفي مختاباد امرئي در دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات نگارش شده است. lt;/strong gt;