روش‌هاي تركيبي جديد CB-RAS و CHARM-RAS براي محاسبه جدول داده-ستانده منطقه‌اي و سنجش خطاهاي آماري (مطالعه موردي: استان گيلان)

از ميانه قرن بيستم تاكنون، انواع روش‌هاي غيرآماري در محاسبه ضرايب داده-ستانده منطقه‌اي (RIOCs) و محاسبه جداول داده-ستانده منطقه‌اي (RIOTs) توسط تحليل‌گران اقتصاد داده-ستانده منطقه‌اي معرفي شده‌اند. در يك طيف، انواع روش‌هاي سهم مكاني قرار دارند كه كانون توجه آنها محاسبه RIOCs است و تراز RIOTs منوط به پذيرش دو پسماند بردار صادرات و بردار ارزش‌افزوده بخش‌هاي منطقه است. طيف ديگر را روش‌هاي تراز كالايي (CB) و مبادلات تجاري دوطرفه (CHARM) تشكيل مي‌دهند كه خاستگاه اصلي آنها، محاسبه RIOTs است كه در آن، منظور كردن پسماند ارزش‌افزوده در تراز RIOTs نقش كليدي دارد. در اين مقاله، برخلاف تعداد معدودي از پژوهش‌هاي انجام گرفته در ايران، نشان داده مي‌شود كه بكارگيري روش‌هاي CB و CHARM، ارقام بردار ارزش‌افزوده در حساب‌هاي منطقه‌اي مركز آمار ايران را به طور ناخواسته تعديل مي‌كند. اين مشاهده، يك سوأل اساسي را پيش‌روي نگارندگان مقاله قرار مي‌دهد: چرا بايستي آمارهاي رسمي ارزش‌افزوده بخش‌ها را تعديل نمود؟ براي برون‌رفت از اين نقيصه و پاسخ به سوأل مطرح شده، روش‌هاي تركيبي جديد CB-RAS و CHARM-RAS پيشنهاد مي‌گردد. روش‌هاي CB، CHARM، CB-RAS و CHARM-RAS در كنار جدول ملي، منطقه‌اي و حساب‌هاي منطقه‌اي سال 1381 استان گيلان مبناي محاسبه RIOTs استان قرار مي‌گيرند. يافته‌هاي كلي نشان مي‌دهند كه نخست، روش‌هاي CB و CHA-RM، GDP استان را 4/2 درصد كم برآورد مي‌كنند. دامنه تعديل ارزش‌افزوده بخش‌ها قابل ملاحظه است به طوري‌كه بخش صنايع وابسته به كشاورزي، 5/9 درصد و بخش معدن 6/54+ درصد را نشان مي‌دهد. روش‌هاي پيشنهادي اين نارسائي را برطرف مي‌كند. دوم، پنج روش آماري MAD، RMSE، TIL، STPE و WAD مبناي سنجش خطاهاي آماري بين ماتريس‌هاي ضرايب فزاينده عرضه مستخرج از روش‌هاي تركيبي CB-RAS و CHARM-RAS با ارقام متناظر واقعي قرار مي‌گيرند. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه خطاهاي آماري در روش تركيبي CHARM-RAS به مراتب كمتر از ساير روش‌ها است.