ناهمخواني تحصيل- شغل در بازار كار ايران

يكي از مهم ترين چالش هاي بازار كار ايران پديده ناهمخواني تحصيلشغل است كه به صورت عدم تناسب ميان نيروي كار تحصيل كرده و نيروي كار مورد نياز مشاغل انعكاس مي يابد. اين مقاله دو هدف اصلي را دنبال مي كند كه هدف اول، سنجش ناهمخواني تحصيلشغل و هدف دوم، اندازه گيري عوامل مؤثر بر آن است. به اين منظور، با استفاده از داده هاي سرشماري عمومي نفوس و مسكن كه توسط مركز آمار ايران انجام گرفته، به كمك طبقه بندي هاي بين المللي تحصيلات (ISCED) و مشاغل (ISCO) از روش تجزيه‌وتحليل مشاغل و ديدگاه هنجاري استفاده شده است. همچنين به‌منظور تحليل ساختار بازار كار در شهرستان هاي كشور از رگرسيون فضايي استفاده شده است. نتايج به‌دست‌آمده نشان مي دهد كه بازار كار ايران در فاصله سال هاي 1375 تا 1390 دچار تغييرات ساختاري شگرفي شده است. به‌گونه‌اي كه در سال 1375 ناهمخواني به صورت تحصيلات فرونياز بوده است كه مهم ترين دليل آن كمبود نيروي كار تحصيل كرده دانشگاهي متناسب با نياز بازار كار بوده ولي به‌ تدريج و با گذر زمان، همزمان با افزايش عرضه نيروي كار دانشگاهي و گسترش كمّي آموزش عالي اين پديده به تحصيلات فرانياز در سال 1390 تبديل شده است. علاوه بر اين، افزايش در هر يك از متغيرهاي شاخص تخصص منطقه، نرخ بيكاري استاندارد شده، سهم شاغلان مسن (50 سال به بالا)، سهم زنان شاغل و سهم شاغلان ساكن روستاها ناهمخواني تحصيل- شغل را افزايش مي دهد.