مقايسه راندمان انرژي توليد سيب‌زميني (Solanum tuberosum L.)در روش‌هاي مختلف آبياري در منطقه جلگه رخ تربت حيدريه

به‌منظور ارزيابي و مقايسه كارايي مصرف انرژي در توليد سيب‌زميني (Solanum tuberosum L.) براساس روش‌هاي آبياري نشتي و تحت فشار مطالعه‌اي در سطح 11 مزرعه منطقه جلگه رخ شهرستان تربت حيدريه در سال 93-1392 اجرا شد. مقايسه با استفاده از طرح كاملاً تصادفي نامتعادل انجام شد كه در آن نوع سيستم آبياري به‌عنوان تيمار و مزارعي كه با هر سيستم آبياري مطابقت داشت، به‌عنوان تكرار در نظر گرفته شد. بر اساس نتايج تحقيق بيش‌ترين مقدار مصرفي انرژي براي نيروي كارگري مربوط به آبياري نشتي بود. بيش‌ترين ميانگين سوخت فسيلي انرژي‌هاي مصرفي مربوط به روش آبياري نشتي و پس از آن به‌ترتيب آبياري‌هاي باراني و قطره‌اي بود. ميزان مصرف الكتريسيته در روش آبياري قطره‌اي بيش‌ترين مقدار را نسبت به دو روش ديگر داشت. بيش‌ترين انرژي مصرفي كودهاي نيتروژنه مربوط به روش آبياري نشتي بود. ميزان انرژي مصرفي كودهاي فسفره در آبياري قطره‌اي كم‌ترين مقدار و انرژي استفاده از كودهاي پتاسه در سيستم آبياري قطره‌اي بالاترين بود. انرژي مصرفي ناشي از مصرف علف‌كش‌ها در روش قطره‌اي بيش‌ترين و آبياري نشتي در رده بعدي قرار گرفت. انرژي مصرفي ماشين‌آلات در روش آبياري باراني بيش‌ترين بود. در روش اخير انرژي مصرفي ماشين‌آلات تقريباً نيمي از سهم انرژي مصرفي ورودي‌هاي كل بود. ميزان انرژي مصرفي غيرمستقيم براي سيستم آبياري قطره‌اي 6868 مگاژول بر هكتار و در آبياري باراني 2756 مگاژول بر هكتار بود. انرژي ناشي از بذر مصرفي در روش آبياري قطره‌اي بالاترين و در آبياري باراني كم‌ترين مقدار بود. ميزان كل انرژي‌هاي ورودي و خروجي در روش آبياري باراني بيش‌ترين مقدار (106674.24 و 162000 مگاژول بر هكتار) بود و پس از آن روش‌هاي آبياري قطره‌اي (97807.82 و 151000 مگاژول بر هكتار) و آبياري نشتي (92539.61 و 139000 مگاژول بر هكتار) در رده‌هاي بعد قرار گرفتند. بازده انرژي روش آبياري قطره‌اي 1.6 بيش‌تر از ساير روش‌هاي آبياري بود. ميزان بهره‌وري انرژي از نظر مقدار در آبياري قطره‌اي و نشتي بيش‌ترين 0.44 و در آبياري باراني 0.41 كم‌ترين بود. انرژي خالص در آبياري باراني بيش‌ترين (18/ 53392 مگاژول بر هكتار) و در آبياري نشتي (46660.38 مگاژول بر هكتار) كم‌ترين ميزان بود. ميزان بهره‌وري انرژي از نظر مقدار در آبياري قطره‌اي و نشتي (0.44 و 0.43) بيش‌ترين و در آبياري باراني كم‌ترين (0.41) بود. ميزان انرژي ويژه در آبياري نشتي (2.36) بيش‌تر از ساير روش‌ها و در آبياري قطره‌اي كم‌ترين (2.32) بود.