عنوان مقاله :
مروري بر عوامل روان‌شناختي و نوع جست‌وجوي مؤثر بر اضافه‌بار انتخاب در نظام‌هاي بازيابي اطلاعات
پديد آورندگان :
منصوري ، فهيمه دانشگاه فردوسي مشهد , نوكاريزي ، محسن دانشگاه فردوسي مشهد - گروه علم اطلاعات و دانش شناسي , فتاحي ، رحمت الله دانشگاه فردوسي مشهد - گروه علم اطلاعات و دانش شناسي
كليدواژه :
نظريه اضافه بار انتخاب , عوامل روان شناختي , نوع جست و جو , تيپ شخصيتي , نظام هاي بازيابي اطلاعات
چكيده فارسي :
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسي تأثير عوامل روان‌شناختي و نوع جست‌وجو بر اضافه‌بار انتخاب در نظام‌هاي بازيابي اطلاعات انجام شد. روش‌شناسي: ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ با رويكرد مروري‌توصيفي به‌منظور تجميع ديدگاه‌ها در نظريۀ اضافه‌بار انتخاب و ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌۀ ﻣﺘﻮن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ نظريۀ اضافه‌بار انتخاب انجام شد. جمع‌آوري مقالات با استفاده از كلمات كليدي اثر انتخاب‌‌هاي خيلي زياد، بيش‌انتخابي، استبداد انتخاب، پارادوكس انتخاب و فريب انتخاب و تركيب آن‌ها با كلمات كليدي عوامل مؤثر، عوامل تعديل‌كننده، نظام‌هاي بازيابي اطلاعات، تيپ شخصيتي، گوگل و همچنين كلمات كليدي Toomuchchoice Effect، Hyperchoice، Tyranny of Choice، Paradox of Choice و The Lure of Choice با تركيب كلمات كليدي Maximizer، Satisficer، Type of Search، Modulators، Google در پايگاه‌هاي اطلاعاتي SID، Magiran و موتور جست‌وجوي گوگل Sciencedirect و Google Scholar در طي سال‌هاي 1990 تا 2016 انجام شد.يافته‌ها: از 115 مقالۀ يافت‌شده، در نهايت 47 مقاله براي مطالعه انتخاب شد و در سه گروه عمده قرار گرفت. گروه اول مقالات مرتبط با نظريۀ اضافه‌بار انتخاب، گروه دوم مقالات مرتبط با دلايل نارضايتي افراد از گزينه‌هاي زياد و گروه سوم مقالات مرتبط با عوامل مؤثر در رخداد اضافه‌بار انتخاب بود. مقالات اين گروه خود به دو دستۀ عوامل روان‌شناختي و نوع جست‌وجو تقسيم شدند. نتايج اين مطالعه علاوه‌بر شناسايي عوامل نارضايتي افراد، نشان داد كه دو عامل تيپ شخصيتي و نوع جست‌وجو از عوامل مؤثر در نارضايتي و به‌عبارتي وقوع اضافه‌بار انتخاب هستند.نتيجه‌گيري: برپايۀ يافته‌ها عوامل نارضايتي افراد در هنگام مواجهه با نتايج بازيابي‌شدۀ زياد در موتور جست‌وجوي گوگل شناسايي شد: محدوديت توانايي‌هاي شناختي و رخ‌دادن اضافه‌بار شناختي (نظريۀ اضافه‌بار شناختي)، احساس پشيماني براي بررسي‌نكردن همۀ نتايج بازيابي و به‌دنبال آن احساس پشيماني از گزينۀ انتخابي كه خود منجربه اصطلاحاً «دانه‌چيني» يا گزينش با وسواس اطلاعات مي‌شود (نظريۀ رويداد غيرمنتظره). مرور پژوهش‌هاي انجام‌شده در اين حوزه مشخص كرد كه در ميان عوامل روان‌شناختي، تيپ شخصيتي و نوع جست‌وجو (جست‌وجوي خاص و عام)، عوامل مؤثر در رخداد اضافه‌بار انتخاب هستند. باتوجه‌به حركت نظام‌هاي بازيابي اطلاعات به‌سمت شخصي‌سازي، درنظرگرفتن تيپ شخصيتي افراد و نوع جست‌وجو به‌بازيابي‌هايي با رضايت بيشتر كاربران منجر خواهد شد.
عنوان نشريه :
پژوهش نامه كتابداري و اطلاع رساني
