تعيين منابع احتمالي ذرات گرد و غبار با بررسي خصوصيات فيزيكي و شيميايي آنها در هواي شهر تهران در سال 95-96

Identification of Possible Dust Storm Sources in Tehran (2016-2017): Physical and Chemical Characteristics

زمينه و هدف: گرد و غبار به عنوان يكي از مهم‌ترين اشكال آلودگي‌هاي جوي مورد توجه محققان بوده است. هدف از انجام اين مطالعه، تعيين منابع احتمالي گردوغبار با بررسي خصوصيات فيزيكي و شيميايي آن‌ها در هواي محيطي شهر تهران مي‌باشد. مواد و روش‌ها: اين مطالعه در هواي محيطي ايستگاه‌هاي نمونه‌برداري منتخب شهر تهران در روزهاي گردوغباري و عادي از دي ماه 1395 به مدت يك سال انجام شد. غلظت ذرات گردوغبار از طريق وزن‌سنجي اندازه‌گيري گرديد. غلظت فلزات پس از هضم نمونه‌هاي فيلتر و تزريق به دستگاه طيف‌سنجي جذب اتمي تعيين و كاني‌هاي موجود در ذرات گردوغبار با استفاده ازطيف‌نگاري فلوئورسانس اشعه ايكس شناسايي شد. منشايابي ذرات نيز با استفاده از آناليز فاكتور غني‌شده و تحليل مولفه‌هاي اصلي انجام شد. براي تجزيه و تحليل آماري از نرم‌افزار R استفاده شد. ملاحظات اخلاقي: اين مطالعه با كد اخلاق IR.IUMS.REC.1397.313 به تصويب كميته اخلاق پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي ايران رسيده است. يافته‌ها: بيشترين ميانگين غلظت ذرات در روزهاي عادي براي ايستگاه مركز (63/122 ميكروگرم بر مترمكعب) و كمترين ميانگين براي ايستگاه شرق (13/67 ميكروگرم بر مترمكعب) به‌دست آمد. بيشترين غلظت عناصر اندازه‌گيري شده در ذرات مربوط به آهن و آلومينيوم و كمترين غلظت مربوط به كروم و نيكل بود.كمترين ميزان فاكتور غني‌شده در ذرات براي عناصر آهن كمتر از 1 به‌دست آمد. نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه ايستگاه مركز آلوده‌تر از ساير نقاط بود. منابع طبيعي و انساني هر دو در انتشار فلزات موجود در ذرات نقش دارند. با انجام مطالعات بيشتر بر روي منشأ گردوغبار شهر تهران و با استفاده از نتايج آن‌ها مي‌توان اقدامات كنترلي مؤثري را طراحي و اجرا نمود.

Background and Aim: Dust was considered by researchers as one of the most important forms of air pollution. The aim of this study was to identify the physical and chemical characteristics of dust storm sources in Tehran. Materials and methods: This study was conducted in selected air sampling stations of Tehran, in the days of dust and ordinary from January 2016 for one year. The concentration of dust particles was determined by gravimetric. Heavy metal concentrations in samples after digestion were determined with graphite furnace atomic absorption spectrometry (AAS-GF). Mineralogy and morphology of the dust fall particles were inspected using X-ray diffraction and scanning electron microscopy and sources particles using Enrichment Factor Analysis and principal component analysis (PCA) were performed. For statistical analysis, R software was used. Ethical Considerations: This study with research ethics code IR.IUMS.REC.1397.313 has been approved by research ethics committee at Iran University of Medical Sciences. Findngs: The highest average particle concentration in normal days was related to the central station (122.63 μg / m3), and the lowest for the East Station (67.13 μg / m3). The highest concentrations of the elements measured in the particles are related to iron and aluminum and the lowest concentrations of chromium and nickel. Lowest amount of Enrichment Factor was obtained for iron, less than one. Conclusion: The results of this study indicated that the concentration of dust in center was higher than other station. Natural and human resources both play a significant role in the release of metals. By conducting further studies on the source of dust in Tehran and using the results, effective control measures can be designed and implemented.