بررسي تطبيقي آراي مفسران در تبيين مفهوم ضلالت در آيۀ «وَ وَجَدَكَ ضَالاًّ فَهَدى»

قرآن در بيان برخي از قضايا، شيوه‌اي ممتاز و يگانه را در پيش گرفته ا‌ست؛ يكي از اين آيه‌هاي قرآن، آيۀ هفتم از سورۀ مباركۀ «الضحي» است. واژۀ «ضالّ» كه در اين آيه، اسم فاعل از مصدر «ضلالت» محسوب شده و به شخص پيامبرJ بازمي‌گردد، نيازمند بازشناسي دقيق‌تري است. پژوهش حاضر، همزمان تحليل مفهومي و انتسابي «ضلالت» را در اين آيه دنبال مي‌كند و مهم‌ترين نظرهاي فريقين را به دو دسته تقسيم مي‌نمايد. دستۀ نخست، انتساب «ضلالت» را به شخص پيامبرJ متوجه دانسته و ازاين‌رهگذر وجوه متعددي براي توجيه مفهوم «ضلالت نبي» بيان كرده‌اند. در دستۀ دوم، «ضلالت» در معاني مختلف آن، با توجيهات عمدتاً ادبي به قوم نبي اكرمJ متوجه شده است. هر دو دسته از ديدگاه‌ها، نقاط ضعفي به همراه دارند كه ابهام‌هاي مخاطبان را به‌ويژه در مواجهه با ظاهر آيه، سياق آيات و معناي دقيق هدايت در مقابل ضلالت، به‌خوبي پاسخ نمي‌گويند. اين تحقيق به ديدگاه برگزيده‌اي دست‌يافت كه ازطريق بهره‌مندي از تفسير قرآن‌به‌قرآن، تناسب با ظواهر و سياق آيات و هماهنگي با مباني كلامي در حوزۀ عصمت نبوي تقويت مي‌گردد. نتايج به‌دست آمده مي‌تواند در مطالعات قرآني و پژوهش‌هاي تفسيري و كلامي مورد بهره‌برداري قرار گيرد.