نقد و بررسي ديدگاه مفسران فريقين درباره جامعيت قرآن

«جامعيت قرآن»يكي از مباحث مهم در ارتباط با قرآن است كه انديشمندان اسلامي از همان آغاز درباره آن ديدگاه‌هاي مختلفي را ارائه كرده‌اند؛ جامعيت مطلق، جامعيت در امور هدايتي و جامعيت حداقلي از مهم‌ترين ديدگاه‌هاي مطرح شده دراين‌باره هستند. آيات و روايات درباره جامعيت قرآن اين مطلب را بيان مي‌دارند كه قرآن از جامعيت مطلق در امور هدايتي و ديني برخوردار است و هيچ مطلب و مسئله‌اي در امور ديني و هدايتي نيست مگر اينكه در قرآن بيان شده است؛ اما با بررسي ساختار ظاهري قرآن، مشهود مي‌شود كه قرآن حتي در مباحث ديني هم جامعيت ندارد. به‌عبارتي ديگر، به‌طور تام نمي‌توان از ظاهر قرآن همه احكام و مباحث ديني را استخراج نمود. اين در حالي است كه آيات و به‌خصوص روايات متعدد، جامعيت مطلق قرآن را بيان مي‌دارند. پژوهش فرارو، با روش توصيفي تحليلي، ضمن نقد و بررسي ديدگاه‌هاي مفسران فريقين دراين‌باره، جامعيت مطلق قرآن در امور هدايتي ويژه معصومانD را پذيرفته و ضمن تفكيك ميان جامعيت قرآن و جامعيت اسلام، براي غير از معصومان(ع) جامعيت اسلام را بيان مي‌نمايد. نتيجه آنكه: اولاً: قرآن مستقلاً از جامعيت مطلق در امور هدايتي و ديني برخوردار است كه معارف آن در ظهر و بطن آيات متجلّي است؛ اما اين جامعيت مطلق، اختصاص به معصومان(ع) دارد كه مي‌توانند از ظهر و بطن قرآن معارف آن را استخراج نمايند. ثانياً: براي غير معصومين(ع) جامعيت اسلام مطرح مي‌شود كه قرآن كريم در كنار سنت معصومين(ع)موجبات جامعيت اسلام را فراهم مي‌نمايند؛ ثالثاً: مراد از جامعيت اسلام، جامعيت مطلق در امور هدايتي است كه تا قيامت پاسخگوي نيازهاي هدايتي انسان‌هاست.