تأثير آموزش مديريت استرس به شيوه شناختي رفتاري بر تنيدگي و احساس گرفتاري مادران كودكان با بيش‌فعالي- نقص توجه

Efficacy of Cognitive-Behavioral Stress Management Training on the Stress and Entrapment of Mothers of Children with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder

مقدمه: هدف پژوهش حاضر بررسي تأثير آموزش مديريت استرس به شيوه شناختي رفتاري بر تنيدگي و احساس گرفتاري مادران داراي كودك با بيش ­فعالي-نقص توجه در شهر زاهدان بود. روش كار: پژوهش حاضر از نوع نيمه­ آزمايشي با پيش­ آزمون و پس­آزمون با گروه كنترل در سال 1397 بوده و جامعه آماري تماميكودكان مبتلا به اختلال بيش ­فعالي- نقص ­توجه در شهر زاهدان بود. نمونه­گيري در اين مطالعه به­ صورت در دسترس بود. بدين ترتيب كه از بين كودكاني كه به همراه مادرن خود به مركز مشاوره ارجاع داده مي شود، بعد از اجراي مقياس تشخيص بيش­ فعالي كانرز، 34 كودك انتخاب شد و سپس مادران اين كودكان به­صورت تصادفي در گروه آزمايش و كنترل جايگزين شدند. اعضاي هر دو گروه (مادران كودكان مبتلا به اختلال بيش فعالي-نقص توجه) مقياس احساس گرفتاري و شاخص تنش والدگري را پيش از مداخله تكميل نمودند. برنامه آموزش مديريت استرس به شيوه شناختي رفتاري در طي نه جلسه يك ساعته به ­صورت گروهي و به ­مدت دو ماه در گروه آزمايش اجرا شد. ﮔﺮوه گواه ﺗﺤﺖ ﻫﯿﭻ آﻣﻮزﺷﯽ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و در ﺟﻠﺴﻪ آﺧﺮ ﻫﻢ پس‌آزمون ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﮔﺮوه اﺟﺮا ﺷد. براي تجزيه و تحليل دادهها آزمون شاپيرو ويلك، آزمون لوين، آزمون باكس، لامبداي ويلكز و تحليل كواريانس با استفاده از نرم‌افزار SPSS-20 استفاده شد. نتايج: يافته­ ها نشان دادند كه آموزش مديريت استرس به شيوه شناختي رفتاري موجب بهبود تنيدگي و احساس گرفتاري مادران كودكان داراي بيش ­فعالي- نقص توجه شده است. تفاوت نمره به دست آمده در گروه آزمايش و كنترل معني‌دار بود (p <0.05). نتيجه گيري: با توجه به يافته­ هاي پژوهش مبني بر اثربخشي آموزش مديريت استرس به شيوه شناختي رفتاري، ميتوان از اين روش براي كاهش مشكلات روانشناختي اين گروه از مادران بهره برد.

Introduction: The purpose of this study was to investigate the efficacy of cognitive-behavioral stress management training on the stress and entrapment of mothers of children with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in Zahedan. Methods: The present study was a semi-experimental, pre-test and post-test with the control group that was conducted in 2018 and the statistical population of all children with Attention-deficit/hyperactivity disorder in Zahedan. Sampling was the convenience in this study. So, among the children who were referred to the counseling centers with their mothers, 34 children were selected after the Conner's overactive diagnostic scale, and then the mothers of these children were randomly assigned to the experimental and control groups. The members of both groups (mothers of children with ADHD) completed the sense of entrapment and parental stress index before the intervention. Cognitive-behavioral stress management training program was conducted in a nine-hour sessions group and two months in the experimental group. The control group did not receive any training, and in the final session, the post-test was performed for both groups. To analyze the data, Shapiro Wilk test, Levene's test, Box test, Lambda Wilcox and covariance analysis was used by using SPSS-20 software. Result: The findings of this study showed that cognitive-behavioral stress management training improves the stress and entrapment of mothers of children with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. The difference in the score in the experimental and control groups was significant (p <0.05). Conclusion: Based on the findings of the research on the effectiveness of cognitive-behavioral stress management training, this method can be used to reduce the mothers' psychological problems of this group.