نقش ساختارهاي مديريتي در ايجاد چالش هاي هيدروپليتيك ناشي از انتقال آب در ايران

هيدروپليتيك بعنوان مبحث مهمي از علم جغرافياي سياسي كه به بررسي نقش آب در رفتارهاي سياسي مي پردازد، شامل رويكردهاي مختلف مانند درگيري و همكاري، تقابل و تعامل ميان افراد و گروه ها و تلاش براي اعمال حاكميت و استفاده انحصاري از منابع آب مي باشد. هيدروپليتيك ايران در مقياس ملي، تحت تأثير سياست هاي ملي و مديريت منابع آب شكل مي‌گيرد. از جمله مهم ترين گزينه هاي مربوط به مديريت آب در ايران، مسأله انتقال آب از مناطق پرآب به مناطق خشك آن بشمار مي رود. مسأله انتقال آب در ايران صرف نظر از مشكلات اقتصادي و فني، همواره با پيامدهاي اجتماعي و سياسي گسترده اي در چارچوب بحران و چالش هاي هيدروپليتيك همراه بوده است. اين پژوهش با روش توصيفي-تحليلي در پي پاسخ به اين سوال مي باشد كه چگونه انتقال آب در ايران به موضوع و چالشي هيدروپليتيك تبديل شده و نقش مديريت منابع آب در شكل‌گيري آن چگونه است. از آنجايي كه آب در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به عنوان انفال و سرمايه‌ي ملي تلقي شده، دولت و وزارت نيرو اين اختيار را دارند كه وارد مقوله بين حوضه اي شوند، بنابراين مديريتي با ساختاري متمركز در بهره برداري منابع آب، بدون مشاركت نهادهاي محلي شكل گرفته است. همچنين انتقال آب از نواحي داراي توان هيدرولوژيك نسبتاً خوب ايران به مكان هايي كه كمبود آب دارند، بدون در نظر گرفتن ابعاد اجتماعي، سياسي و اقتصادي آن، خصوصاً عدم توجه به ناحيه گرايي جغرافياي سياسي ايران، منجر به بروز رقابت هاي شديد محلي و ناحيه اي بر سر تصاحب منابع آبي شده و كنش گري هاي سياسي منفي مردم و مسئولين را شكل داده است. بنابراين اين پژوهش با بررسي عوامل هيدروپليتيك انتقال آب در ايران به اين نتيجه مي‌رسد كه با وجود محدوديت هاي بنيادي و كمبود منابع آبي ايران، اولاً ضعف مديريتي و سياسست گذاري هاي ملموس و غيرملموس در مديريت منابع آب، ثانياً ناحيه گرايي سياسي منفي ناشي از عوامل عمده كنشگري هاي سياسي، چالش هاي هيدروپليتيك انتقال آب را شكل داده‌اند و در صورت تداوم اين كنشگري ها و چالش ها، پيامدهاي منفي اجتماعي، اقتصادي و سياسي و در نهايت امنيتي را در پي خواهند داشت.