تبيين معرفت‌شناختي از مفهوم و ماهيت ژئوپليتيك

اين پرسش كه ژئوپليتيك چيست و چه مفهوم و ماهيتي دارد؟ خصلتاً پرسشي فلسفي است. در مطالعات فلسفي، نخستين پرسشي كه براي هر انديشمند مطرح مي‌شود، پرسش از چيستي و ماهيت پديده‌ها و مفاهيم موجود در مباحث فلسفي و علمي است. هنگامي كه پرسش‌ها ناظر به ماهيت پديده‌ها است، فعاليت ذهني متوجه بُعد هستي‌شناسي امور است، اما زماني كه پرسش‌ها ناظر به مفهوم و معناي واژه‌ها است، ذهن درگير فعاليتي معرفت‌شناختي يا مفهوم‌شناختي است. واژه ژئوپليتيك امروزه در حوزه‌هاي مطالعاتي گوناگون، كاربرد فراواني دارد و براي تحليل و تبيين رويدادهاي سياسي و جغرافيائي در سطوح مختلف به‌كار گرفته مي‌شود. متأسفانه علي‌رغم كاربرد گسترده اين واژه، به دليل غلبه‌ي رويكرد كاركردگرايانه در مطالعات جغرافياي سياسي، بُعد نظري و مفهومي ژئوپليتيك مورد غفلت واقع شده و چندان مورد توجه صاحبنظران قرار نگرفته است. به همين جهت، همچنان جاي طرح اين پرسش وجود دارد كه ژئوپليتيك چيست و چه مفهومي دارد؟ هدف اين مقاله، پرداختن به بُعد نظري و معرفت‌شناختي «ژئوپليتيك» در راستاي ارائه‌ي پاسخ به پرسش فوق است و با توجه به خلاء و فقدان موجود در اين زمينه، در پي ارائه‌ي تبييني درخور از ماهيت و مفهوم اين واژه مي‌باشد. مقاله حاضر با رويكرد رئاليستي و از موضع عقلانيت انتقادي و در قالب توصيفي و تحليل‌هاي منطقي و معرفت‌شناختي، به بررسي موضوع مذكور پرداخته است. مطابق يافته‌هاي اين تحقيق، مفهوم ژئوپليتيك در زمره‌ي معقولات ثانيه‌ي فلسفي يا مفاهيم اعتباري عقلي قرار مي‌گيرد و از اين روي ژئوپليتيك در طبقه‌بندي علوم، جزو علوم تجربي اعتباري محسوب مي‌شود.