ملاك صحت طواف، گذر از نصف يا اتمام چهار دور

The criterion for validity of Tawaf, by the completion of four times or more than half

در تحقيق حاضر حكم ادامه طواف واجبي كه در اثر پيشامد عذر، قطع شده است، بررسي مي‌شود. نتايج حاصل از اين پژوهش ـ كه به صورت اسنادي و كتابخانه‌اي و با تحليل ادله صورت پذيرفته ـ حاكي از آن است كه چنانچه مكلف بيش از سه دور و نيم از طواف را انجام داده باشد، ادامه طواف پس از رفع عذر، مطابق با نظر برخي از فقها صحيح، و طبق نظر برخي ديگر باطل است. منشأ اختلاف، رواياتي است كه برخي طواف را با گذر از نصف، و برخي با اتمام چهار دور صحيح و قابل تكميل دانسته است. دقت در روايات مزبور حاكي از آن است كه تعليل امام7 براي صحت طواف ناقص، با عبارت «لأنها زادت علي النصف» و تكرار عنوان «گذر از نيمه» در برخي از اين روايات، ظهور در بيان معيار حكم و ضابطه كلي در قطع طواف دارد. ازاين‌رو قول فقيهاني كه معتقدند طواف انجام گرفته به مقدار سه دور و نيم صحيح و قابل تكميل است، به صواب نزديك‌تر است. همچنين مي‌توان ادعا كرد: لسان رواياتي كه رسيدن به دور چهارم در آن مطرح شده، لسان بيان ملاك نيست. ازاين‌رو روايات مبين ملاك مي‌تواند عرفاً مفسر براي اين دسته از روايات قرار گيرد.

The present study investigates the law on the continuation of obligatory circumambulation (Tawaf) interrupted due to the occurrence of an excuse. The findings reported through a documentary and library-based research adopting a content analysis approach show that if the religiously responsible adult (Mukalaf) has done circumambulation (Tawaf) three and half times, resuming Tawaf,after the excuse is removed, is valid according to some Islamic jurist; while, is void according to others. The source of controversy is the narrations some of which consider Tawaf valid and fit to be resumed by completing more than half circumambulations and some others the completion of four circumambulations. Considering the said narrations show that Imam’s reasons for the validity of an incomplete Tawaf, based on the phrase “لأنها زادت علي النصف” or “done more than half” as well as the recurrence of “done more than half” in some narrations, manifest in asserting the basis of the ruling and the general criterion for interrupting Tawaf. Thus, the verdicts of jurists who believe doing circumambulation for three and half times is valid and fit to be resumed is more feasible. Also, it can be argued that the wording of the narrations in which completion of the fourth circumambulation is emphasized is not the language for asserting the criterion. Thus, the narrations demonstrating the criterion may customarily form the basis for interpreting such narrations.