كاركرد سياسي و مذهبي شعر در دوره فاطميان مصر (358- 567 ه‌ق) در برخورد با مخالفان خارجي

The Political and Religious Function of Poetry in the Era of the Egyptian Fatimids (358-567 AH) in dealing with Their Foreign Opponents

«شعر» هنر تأثيرگذار و رسانه ­اي قوي در جوامع انساني بوده است. از اين رو، همواره به عنوان وسيله‌‌اي تبليغاتي براي حكومت‌ها، فرقه‌ها، احزاب، قبايل و حتي افراد مختلف ايفاي نقش كرده است. خلافت فاطمي (297-567­ق) در تقابل قدرت خود با مخالفانش به‌ويژه خلافت عباسي، از راهكارهاي مختلفي بهره مي­ برد؛ از جمله آنكه با حمايت از شعر و شاعري به پيشبرد اهداف خود مي‌پرداخت. در اين پژوهش كوشش شده است تا با رويكرد توصيفي-تحليلي به بررسي كاركردهاي سروده­هاي شاعران دربار فاطمي مصر (358-567ق) به منظور تقويت جبهۀ خلافت فاطمي و تضعيف رقيبان آنان پرداخته شود. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد كه در خلافت فاطمي علاوه بر رويكرد زيباشناختي و هنري شعر، از آن همچون وسيله ­اي براي پياده‌سازي باورها و نشر عقايدي چون اثبات امامت و وصايت علي(ع) و فرزندان او و به تبع آن حقانيت خلفاي فاطمي، تأكيد بر صحت نسب فاطميان، تشويق و ترغيب نسبت به خلافت فاطمي و تحريك و تحريض بر ضد دشمنان، هجو مخالفان و سست كردن پايه­ هاي مشروعيت و مقبوليت آنان، بهره ­برداري مي‌شد.

Poetry has always been an influential art and powerful medium in human societies. Hence, it has always played a significant role as an advertising tool for governments, sects, parties, tribes and even individuals. The Fatimid caliphate (358-567 AH) was using various strategies to advance their goals in opposition to his opponents, especially the Abbasid caliphate, by supporting poetry and poet. This research has a descriptive approach concentrated on analyzing and evaluating the functions of the poetries of the Egyptian Fatimid poets (358-567 AH) in order to strengthen the Fatimid caliphates in opposition to their opponents. The results of this study reveals that in the Fatimid caliphate, in addition to the aesthetic and artistic approach of poetry, the poem is used as a means of the implementing of beliefs and the publishing the ideas, including: proof of the Imamate and the succession of Ali (AS) and their sons, and consequently, the legitimacy of Fatimid caliphs, emphasizing on the Fatimid parentage verity; encouragement and persuasion towards the Fatimid caliphate, provocation, and discipline against the enemies; libeling of the opponents, weakening of their legitimacy foundations.