تحليلي بر نقش رقابت‌هاي درباري، در برآمدن و افول فتحعليخان داغستاني

Analysis of the role of court competitions in the rise and fall of Fath Ali Khan Daghestani

در اواخر حكومت صفويان به دليل ضعف پادشاهان اين سلسله رقابت‌ها براي كسب مقامات مختلف بالا گرفت. دراين‌بين مهم‌ترين منصبي كه افراد درصدد كسب آن بودند مقام اعتمادالدوله بود كه بعد از شاه نفر دوم محسوب مي‌شد. فتحعليخان داغستاني در زمان شاه سلطان حسين توانست اين منصب را به دست بياورد. او از قوم لزگي و سني مذهب بود. رسيدن او به چنين مقام مهمي در حكومت شيعي صفويان نشان از آن دارد كه وي به‌خوبي با راهكارهاي رسيدن به قدرت در حكومت صفويان آشنا بوده است. عاملي كه سبب ترقي او شد كسب مقام قوللرآغاسي (منصبي نظامي مختص غلامان) بود. صاحب اين منصب مي‌توانست با ابراز لياقت و يا به هر نحو ديگري كه دل شاه را به دست بياورد، هم صاحب نفوذ سياسي و هم صاحب ثروت شود. نمونه برجسته اين مورد الله‌ورديخان و پسرش امامقلي خان در دوران شاه‌عباس اول مي‌باشند. فتحعليخان داغستاني نيز از طريق اين مقام به مقام بالاتر (اعتمادالدوله) رسيد. فتحعليخان را مي‌توان آخرين فرد تقريباً كاردان دربار صفويان دانست. با اين روي سياست‌هاي وي با مخالفت و دشمني گروه‌هاي ديگر (بخصوص تركان و تاجيكان) مواجه شد كه درنهايت منجر به كودتايي از سوي دشمنان عليه وي شد. اين پژوهش باهدف بررسي و تبيين رقابت‌هاي درباري و نقش اين رقابت‌ها در صعود و سقوط فتحعليخان داغستاني در زمان شاه‌سلطان حسين، به انجام رسيده است. روش تحقيق در اين پژوهش، تاريخي- تحليلي و جمع‌آوري اطلاعات به روش كتابخانه‌اي انجام‌ شده است.